|
|
|
|
Навигация
Новые документы
Реклама
Ресурсы в тему
|
Приказ Министерства образования Республики Беларусь от 29.05.2009 № 674 "Об утверждении норм оценки результатов учебной деятельности и критериев оценки поведения учащихся общеобразовательных учреждений"< Главная страница Стр. 3Страницы: | Стр. 1 | Стр. 2 | Стр. 3 | Стр. 4 | Стр. 5 | Стр. 6 | Стр. 7 | Стр. 8 | Стр. 9 | ¦ ¦ ¦ ¦ ¦настаўнiка ¦ ¦ ¦ +---+------------------+--------------+------------+--------------+--------------+-------------+ ¦ 7 ¦Ведае i разумее ¦Тэарэтычныя ¦Узнаўляе ¦Выкладае ¦Выкладае ў ¦Дапускае ¦ ¦ ¦матэрыял, можа ¦звесткi ¦матэрыял у ¦тэарэтычны ¦цэлым ў ¦асобныя ¦ ¦ ¦абгрунтаваць свае ¦падмацоўвае ¦цэлым ¦матэрыял, ¦адпаведнасцi з¦маўленчыя ¦ ¦ ¦меркаваннi ¦прыкладамi з ¦ ¦дакладна ¦патрабаваннямi¦недахопы ¦ ¦ ¦ ¦падручнiка ¦ ¦ўзнаўляючы ¦лагiчнасцi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦азначэннi i ¦i дакладнасцi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦правiлы, ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦дапускае ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦неiстотныя ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦памылкi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦зместавага ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦характару, ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦якiя выпраўляе¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦з дапамогай ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦пытанняў ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦настаўнiка ¦ ¦ ¦ +---+------------------+--------------+------------+--------------+--------------+-------------+ ¦ 8 ¦Паказвае поўнае ¦Тэарэтычныя ¦Узнаўляе ¦Выкладае ¦Выкладае з ¦Дапускае ¦ ¦ ¦разуменне ¦звесткi ¦матэрыял ¦тэарэтычны ¦дастатковай ¦адзiнакавыя ¦ ¦ ¦вучэбнага ¦iлюструе ¦поўнасцю ¦матэрыял з ¦лагiчнасцю i ¦маўленчыя ¦ ¦ ¦матэрыялу, уменне ¦прыкладамi з ¦ ¦неiстотнымi, ¦дакладнасцю ¦недахопы ¦ ¦ ¦аргументавана яго ¦падручнiка i ¦ ¦самастойна ¦ ¦ ¦ ¦ ¦выкладаць ¦адзiнкавымi, ¦ ¦выпраўленымi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦якiя падабраны¦ ¦памылкамi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦самастойна ¦ ¦зместавага ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦характару, ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦дакладна ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ўзнаўляе ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦азначэннi i ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦правiлы ¦ ¦ ¦ +---+------------------+--------------+------------+--------------+--------------+-------------+ ¦ 9 ¦Паказвае высокую ¦Тэарэтычныя ¦Поўнасцю ¦Правiльна ¦Выкладае ў ¦Дапускае ¦ ¦ ¦ступень ¦звесткi ¦ўзнаўляе ¦выкладае ¦адпаведнасцi з¦адзiнкавыя ¦ ¦ ¦усведамлення ¦iлюструе ¦матэрыял ¦тэарэтычны ¦патрабаваннямi¦i нязначныя ¦ ¦ ¦вучэбнага ¦прыкладамi не ¦ ¦матэрыял, ¦лагiчнасцi i ¦маўленчыя ¦ ¦ ¦матэрыялу, уменне ¦толькi з ¦ ¦дакладна ¦дакладнасцi ¦недахопы ¦ ¦ ¦аргументавана яго ¦падручнiка, ¦ ¦ўзнаўляе ¦ ¦ ¦ ¦ ¦выкладаць ¦але i ¦ ¦азначэннi i ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦самастойна ¦ ¦правiлы ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦падабранымi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ +---+------------------+--------------+------------+--------------+--------------+-------------+ ¦10 ¦Выкладае свабодна,¦Тэарэтычныя ¦Поўнасцю ¦Правiльна ¦Выкладае ў ¦Маўленчых ¦ ¦ ¦з высокай ступенню¦звесткi ¦ўзнаўляе ¦выкладае ¦поўным аб'ёме ¦недахопаў не ¦ ¦ ¦ўсведамлення i ¦iлюструе ¦матэрыял ¦тэарэтычны ¦ў адпаведнасцi¦дапускае ¦ ¦ ¦аргументаванасцi; ¦прыкладамi не ¦ ¦матэрыял, ¦з ¦ ¦ ¦ ¦робiць самастойныя¦толькi з ¦ ¦дакладна ¦патрабаваннямi¦ ¦ ¦ ¦вывады i ¦падручнiка, ¦ ¦ўзнаўляе ¦лагiчнасцi i ¦ ¦ ¦ ¦абагульненнi ¦але i ¦ ¦азначэннi i ¦дакладнасцi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦самастойна ¦ ¦правiлы ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦падабранымi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦---+------------------+--------------+------------+--------------+--------------+-------------- Ацэнка ступенi сфармiраванасцi вучэбна-моўных уменняў i навыкаўСфармiраванасць вучэбна-моўных уменняў i навыкаў правяраецца з дапамогай практычных заданняў на аснове моўнай тэорыi. Крытэрыi i паказчыкi ацэнкi ступенi сфармiраванасцi вучэбна-моўных уменняў i навыкаў----+----------------------------------------------------------------- ¦Бал¦ Паказчыкi ацэнкi ступенi сфармiраванасцi вучэбна-моўных ¦ ¦ ¦ уменняў i навыкаў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 1 ¦Распазнае прад'яўленыя ў гатовым выглядзе моўныя з'явы ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 2 ¦Распазнае вывучаныя моўныя з'явы сярод iншых; неўсвядомлена выконвае ¦ ¦ ¦самыя простыя заданнi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 3 ¦Распазнае вывучаныя моўныя з'явы, паказвае ix асобныя прыметы; ¦ ¦ ¦выконвае самыя простыя заданнi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 4 ¦Распазнае вывучаныя моўныя з'явы па асобных прыметах; выконвае ¦ ¦ ¦нескладаныя заданнi па узоры ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 5 ¦Усвядомлена адрознiвае вывучаныя моўныя з'явы на аснове сукупнасцi ix¦ ¦ ¦прымет; выконвае заданнi па ўзоры ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 6 ¦Усвядомлена адрознiвае вывучаныя моўныя з'явы на аснове параўнання i ¦ ¦ ¦супастаўлення з iншымi з'явамi; свабодна выконвае заданнi па ўзоры ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 7 ¦Аналiзуе i сiстэматызуе моўны матэрыял; выконвае заданнi па аналогii ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 8 ¦Свабодна аналiзуе i сiстэматызуе моўны матэрыял з улiкам прычынна- ¦ ¦ ¦вынiковых сувязей памiж з'явамi; выконвае заданнi аналiтыка-сiнтэтыч-¦ ¦ ¦нага характару ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦Выконвае дзеяннi з моўным матэрыялам на аснове абагульнення i сiстэ- ¦ ¦ ¦матызацыi; выконвае заданнi на трансфармацыю моўнага матэрыялу ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦10 ¦Бездакорна выконвае дзеяннi са складаным моўным матэрыялам, дэманст- ¦ ¦ ¦руючы высокi ўзровень ведаў, уменняў, навыкаў ¦ ¦---+---------------------------------------------------------------------- Ацэнка арфаграфiчнай i пунктуацыйнай пiсьменнасцi вучняўДля праверкi арфаграфiчнай i пунктуацыйнай пiсьменнасцi вучняў выкарыстоўваюцца дыктант (слоўнiкавы, тэкставы) i тэставыя заданнi. З ix дапамогай правяраюцца: па арфаграфii: уменне правiльна пiсаць словы на вывучаныя правiлы; па пунктуацыi: уменне ставiць знакi прыпынку ў адпаведнасцi з вывучанымi правiламi. З мэтай праверкi арфаграфiчнай пiсьменнасцi праводзяцца слоўнiкавыя дыктанты. Аб'ём слоўнiкавага дыктанта павiнен адпавядаць патрабаванням Iнструкцыi аб парадку фармiравання культуры вуснай i пiсьмовай мовы ў агульнаадукацыйных установах Рэспублiкi Беларусь. Крытэрыi ацэнкi слоўнiкавага дыктанта----+----------------------------------------------------------------- ¦Бал¦ Колькасць памылак ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 1 ¦7 i больш ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 2 ¦6 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 3 ¦5 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 4 ¦4 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 5 ¦3 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 6 ¦2 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 7 ¦1 памылка або 3 выпраўленнi на месцы арфаграмы ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 8 ¦0 памылак або 1 - 2 выпраўленнi на месцы арфаграмы ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦0 памылак, 1 - 2 выпраўленнi не на месцы арфаграмы ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦10 ¦0 памылак, без выпраўленняў ¦ ¦---+---------------------------------------------------------------------- У кантрольных тэкставых дыктантах тэксты павiнны быць даступныя па змесце для вучняў пэўнага класа i адпавядаць нормам сучаснай беларускай лiтаратурнай мовы. Аб'ём тэксту кантрольнага дыктанта павiнен адпавядаць патрабаванням Iнструкцыi аб парадку фармiравання культуры вуснай i пiсьмовай мовы ў агульнаадукацыйных установах Рэспублiкi Беларусь. Да канца першай чвэрцi, а ў V класе на працягу I паўгоддзя, захоўваецца аб'ём тэксту, рэкамендаваны для папярэдняга класа. Пры падлiку колькасцi слоў у тэксце бяруцца пад увагу загаловак, усе самастойныя i службовыя часцiны мовы, выклiчнiкi. Перад правядзеннем дыктанта на дошцы запiсваюцца словы, незразумелыя вучням, а таксама тыя, з напiсаннем якiх вучнi яшчэ не знаёмiлiся. Для кантрольнага дыктанта падбiраюцца тэксты, у якiх вывучаныя арфаграмы i пунктаграмы пададзены не менш чым 2 - 3 разы. Узровень насычанасцi тэкстаў павiнен быць прыкладна такiм: V клас - не больш за 5 слоў; VI - VII - не больш за 7; VIII - IX - не больш за 10; X - XI класы - не больш за 12 слоў. У тэксты кантрольных дыктантаў уключаюцца словы толькi на тыя арфаграфiчныя i пунктуацыйныя правiлы, якiя замацоўвалiся на папярэднiх уроках. Кантрольныя дыктанты рэкамендуецца праводзiць пасля вывучэння найбольш значных тэм, найважнейшых i цяжкiх для засваення арфаграфiчных правiлаў, у канцы чвэрцi i навучальнага года. Ацэньваючы работы, неабходна зыходзiць з таго, што можна прад'яўляць патрабаваннi толькi да тых ведаў, якiя павiнны быць засвоены вучнямi. Таму ў час праверкi пiсьмовых работ усе арфаграфiчныя i пунктуацыйныя памылкi, дапушчаныя школьнiкамi, выпраўляюцца, аднак пры ацэнцы ўлiчваюцца не ўсе. Не ўлiчваюцца пры ацэнцы i не выносяцца на палi наступныя памылкi: 1) на правiлы, не прадугледжаныя школьнай праграмай для пэўнага класа; 2) на яшчэ не вывучаныя правiлы; 3) у слоўнiкавых словах, праца над якiмi яшчэ не праводзiлася; 4) апiскi, якiя скажаюць графiчны выгляд слова (пульба, мямля замест бульба, зямля); 5) асобныя няправiльныя напiсаннi, што з'явiлiся ў вучняў пад уплывам графiкi iншай мовы (i - и); 6) незахаванне аўтарскiх знакаў прыпынку. Нягрубыя памылкi лiчацца за паўпамылкi. Пры выстаўленнi бала няцотная колькасць нягрубых памылак акругляецца на карысць вучня. Памылкi, якiя паўтараюцца (колькi б iх нi было), лiчацца за адну. Першыя тры аднатыпныя памылкi лiчацца за адну, кожная наступная падобная памылка залiчваецца як самастойная. Калi ў адным слоўнiкавым слове дапушчаны 2 i больш памылкi, то ўсе яны лiчацца за адну. Два выпраўленнi на месцы арфаграм цi пунктаграм неабходна лiчыць за адну памылку. Пры наяўнасцi ў рабоце 5 - 7 выпраўленняў не на месцы арфаграм (пунктаграм) адзнака знiжаецца на 1 бал. Пры наяўнасцi больш за 7 выпраўленняў - на 2 балы. Крытэрыi ацэнкi тэкставага дыктанта----+----------------------------------------------------------------- ¦Бал¦ Колькасць памылак ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 1 ¦Больш, як на 2 балы ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 2 ¦10/0, 9/1, 9/0, 8/2, 8/1, 7/2, 6/4, 6/3, 5/5, 5/4, 4/6, 4/5, 3/7, ¦ ¦ ¦3/6, 2/8, 2/7, 1/9, 1/8, 0/10, 0/9 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 3 ¦8/0, 7/1, 7/0, 6/2, 6/1, 6/0, 5/3, 5/2, 4/4, 4/3, 3/5, 3/4, 2/6, 2/5,¦ ¦ ¦1/7, 1/6, 0/8, 0/7 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 4 ¦5/0, 5/1, 4/2, 3/3, 2/4, 1/5, 0/6 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 5 ¦4/0, 4/1, 3/2, 2/3, 1/4, 0/5 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 6 ¦3/0, 3/1, 2/2, 1/3, 0/4 ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 7 ¦2/1, 2/0, 1/2, 1/1, 0/3, 0/2 або 4 выпраўленнi на месцы арфаграм ¦ ¦ ¦(пунктаграм) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 8 ¦1/0, 0/1 або 3 выпраўленнi на месцы арфаграм (пунктаграм) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦1 нягрубая арфаграфiчная памылка, або 1 нягрубая пунктуацыйная ¦ ¦ ¦памылка, або 1 - 2 выпраўленнi на месцы арфаграм (пунктаграм) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦10 ¦0/0, дапускаецца 1 - 2 выпраўленнi не на месцы арфаграм (пунктаграм) ¦ ¦---+---------------------------------------------------------------------- Пералiк нягрубых, аднатыпных i iншых памылак прыведзены ў дадатку. У комплекснай кантрольнай рабоце, якая складаецца з дыктанта i дадатковых заданняў (фанетычных, лексiчных, граматычных i iнш.), выстаўляюцца дзве адзнакi - за кожны вiд працы. Абедзве адзнакi выстаўляюцца па беларускай мове ў адну графу журнала: 8/7, 5/4, 3/3. Крытэрыi ацэнкi дадатковага задання-------+-------------------------------------------------------------- ¦ Бал ¦ Ступень выканання заданняў ¦ +------+------------------------------------------------------------------+ ¦1 - 2 ¦Выканана менш за 1/4 заданняў ¦ +------+------------------------------------------------------------------+ ¦3 - 4 ¦Выканана не менш за 1/4 заданняў ¦ +------+------------------------------------------------------------------+ ¦5 - 6 ¦Выканана не менш за 1/2 заданняў (з улiкам пэўных недахопаў у ¦ ¦ ¦афармленнi i фармулёўках) ¦ +------+------------------------------------------------------------------+ ¦7 - 8 ¦Выканана не менш за 3/4 заданняў (з улiкам пэўных недахопаў у ¦ ¦ ¦афармленнi i фармулёўках) ¦ +------+------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦Выкананы ўсе заданнi, пры гэтым дапускаюцца нязначныя недахопы ў ¦ ¦ ¦фармулёўках або афармленнi работы ¦ +------+------------------------------------------------------------------+ ¦ 10 ¦Выкананы ўсе заданнi ¦ ¦------+------------------------------------------------------------------- Арфаграфiчныя i пунктуацыйныя памылкi, дапушчаныя пры выкананнi дадатковых заданняў, уключаюцца ў лiк памылак дыктанта. Калi праводзiцца кантрольны дыктант з дадатковымi заданнямi, аб'ём тэксту дыктанта памяншаецца на 20 слоў. Калi дадатковае заданне мае творчы характар, то яно ацэньваецца ў адпаведнасцi з крытэрыямi ацэнкi творчых работ. Ацэнка камунiкатыўных уменняў i навыкаў вучняўНа гэтым узроўнi ацэньваюцца ўменнi правiльна i паслядоўна выкладаць думкi ў адпаведнасцi з тэмай i задумай, узровень маўленчай падрыхтоўкi вучняў, г. зн. уменнi карыстацца моўнымi сродкамi ў адпаведнасцi са стылем i жанрам, тэмай i задачамi выказвання. Для ацэнкi камунiкатыўных уменняў i навыкаў выкарыстоўваюцца розныя вiды творчых работ, у першую чаргу пераказы, пераклады i сачыненнi. У якасцi навучальных выкарыстоўваюцца падрабязныя, сцiслыя, выбарачныя пераказы, пераказы з дадатковымi заданнямi. У якасцi кантрольных - падрабязныя пераказы. Аб'ём тэксту кантрольнага пераказу павiнен адпавядаць патрабаванням Iнструкцыi аб парадку фармiравання культуры вуснай i пiсьмовай мовы ў агульнаадукацыйных установах Рэспублiкi Беларусь. У I паўгоддзi ў V класе агульнаадукацыйных устаноў праводзяцца толькi навучальныя пераказы, якiя ацэньваюцца па нормах для IV класа. Пераказы, пераклады i сачыненнi ацэньваюцца дзвюма адзнакамi: першай ацэньваюцца змест i маўленчае афармленне, другой - арфаграфiчныя, пунктуацыйныя i граматычныя памылкi: З - М
---------
I - V - Г
Змест ацэньваецца па наступных крытэрыях: адпаведнасцi работы тэме i асноўнай думцы; паўнаце i глыбiнi раскрыцця тэмы; правiльнасцi выкладу фактычнага матэрыялу; звязнасцi, лагiчнасцi, паслядоўнасцi выкладу. Пры ацэнцы маўленчага афармлення творчых работ улiчваюцца: разнастайнасць слоўнiка i граматычнага ладу маўлення вучняў; стылявое адзiнства i выразнасць маўлення, наяўнасць (адсутнасць) маўленчых недахопаў. Пiсьменнасць ацэньваецца паводле колькасцi дапушчаных арфаграфiчных, пунктуацыйных i граматычных памылак. Наяўнасць арыгiнальнай задумы i яе добрая рэалiзацыя дазваляюць павысiць першую адзнаку за сачыненне на 1 бал. Крытэрыi i паказчыкi ацэнкi творчых работ вучняў----+--------------------------+-----------------------------+-------- ¦Бал¦ Змест ¦ Маўленчае афармленне ¦Пiсьменнасць¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 1 ¦1. Работа не адпавядае ¦1. Работа характарызуецца ¦Больш, як на¦ ¦ ¦тэме, або тэма не ¦беднасцю слоўнiкавага запасу,¦2 балы ¦ ¦ ¦раскрыта. ¦кароткiмi аднатыпнымi ¦ ¦ ¦ ¦2. Парушаны сэнсавая ¦канструкцыямi. ¦ ¦ ¦ ¦сувязь сказаў i ¦2. Дапускаецца больш за 8 ¦ ¦ ¦ ¦паслядоўнасць у развiццi ¦маўленчых недахопаў: ¦ ¦ ¦ ¦асноўнай думкi. ¦парушэнняў дакладнасцi ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца больш за 8 ¦словаўжывання, ¦ ¦ ¦ ¦недахопаў у змесце ¦логiкi выкладу матэрыялу, ¦ ¦ ¦ ¦ ¦стылявога адзiнства ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 2 ¦1. Работа не адпавядае ¦1. Работа характарызуецца ¦Ад 7/2 да ¦ ¦ ¦тэме. ¦беднасцю слоўнiкавага запасу,¦10/1 i 10 ¦ ¦ ¦2. Сэнсавая сувязь сказаў ¦аднатыпнасцю канструкцый. ¦граматычных ¦ ¦ ¦i паслядоўнасць у развiццi¦2. Дапускаецца не больш за 8 ¦памылак ¦ ¦ ¦асноўнай думкi часта ¦маўленчых недахопаў, у тым ¦ ¦ ¦ ¦парушаюцца. ¦лiку парушэнняў дакладнасцi ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не больш за¦словаўжывання, логiкi выкладу¦ ¦ ¦ ¦8 недахопаў у змесце ¦матэрыялу, стылявога ¦ ¦ ¦ ¦ ¦адзiнства ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 3 ¦1. Работа часткова ¦1. Работа вызначаецца ¦0/8, 1/7, ¦ ¦ ¦раскрывае тэму i асноўную ¦беднасцю слоўнiкавага ¦2/6, 3/5, ¦ ¦ ¦думку. ¦запасу, аднатыпнасцю ¦4/4, 5/3, ¦ ¦ ¦2. Сэнсавая сувязь сказаў ¦канструкцый. ¦6/2, 7/1 i 7¦ ¦ ¦i паслядоўнасць у развiццi¦2. Дапускаецца не больш за 7 ¦граматычных ¦ ¦ ¦асноўнай думкi ў некаторых¦маўленчых недахопаў, у тым ¦памылак ¦ ¦ ¦выпадках парушаюцца. ¦лiку парушэнняў дакладнасцi ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не больш за¦словаўжывання, логiкi выкладу¦ ¦ ¦ ¦7 недахопаў у змесце ¦матэрыялу, стылявога ¦ ¦ ¦ ¦ ¦адзiнства ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 4 ¦1. Работа часткова ¦1. Работа вызначаецца пэўнай ¦0/7, 1/6, ¦ ¦ ¦раскрывае тэму i асноўную ¦беднасцю слоўнiкавага запасу ¦2/5, 3/4, ¦ ¦ ¦думку, ёсць адхiленнi ад ¦i аднатыпнасцю сiнтаксiчных ¦4/3, 5/2, ¦ ¦ ¦тэмы. ¦канструкцый. ¦6/0, 6/1 i 6¦ ¦ ¦2. Сэнсавая сувязь сказаў ¦2. Дапускаецца не больш за 6 ¦граматычных ¦ ¦ ¦i паслядоўнасць у развiццi¦маўленчых недахопаў, у тым ¦памылак ¦ ¦ ¦асноўнай думкi ў ¦лiку парушэнняў дакладнасцi ¦ ¦ ¦ ¦адзiнкавых выпадках ¦словаўжывання, логiкi выкладу¦ ¦ ¦ ¦парушаюцца. ¦матэрыялу, стылявога ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не больш за¦адзiнства ¦ ¦ ¦ ¦6 недахопаў у змесце ¦ ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 5 ¦1. Работа ў цэлым ¦1. У рабоце ёсць адзiнкавыя ¦0/6, 1/5, ¦ ¦ ¦раскрывае тэму i асноўную ¦выпадкi выкарыстання ¦3/3, 4/2, ¦ ¦ ¦думку, ёсць адхiленнi ад ¦выяўленчых сродкаў мовы. ¦5/0, 5/1 i 5¦ ¦ ¦тэмы. ¦2. Дапускаецца не больш за 5 ¦граматычных ¦ ¦ ¦2. Вытрымлiваецца агульная¦маўленчых недахопаў, у тым ¦памылак ¦ ¦ ¦сэнсавая цэласнасць у ¦лiку парушэнняў дакладнасцi ¦ ¦ ¦ ¦разгортваннi асноўнай ¦словаўжывання, логiкi выкладу¦ ¦ ¦ ¦думкi, сэнсавая сувязь ¦матэрыялу, стылявога ¦ ¦ ¦ ¦сказаў i паслядоўнасць у ¦адзiнства ¦ ¦ ¦ ¦развiццi асноўнай думкi ў ¦ ¦ ¦ ¦ ¦цэлым захоўваюцца. ¦ ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не больш за¦ ¦ ¦ ¦ ¦5 недахопаў у змесце ¦ ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 6 ¦1. Работа ў цэлым ¦1. Работа ў цэлым вызначаецца¦0/5, 1/4, ¦ ¦ ¦раскрывае тэму i асноўную ¦разнастайнасцю выкарыстаных ¦2/3, 3/2, ¦ ¦ ¦думку, ёсць адхiленнi ад ¦моўных сродкаў, дакладнасцю ¦4/0, 4/1, ¦ ¦ ¦тэмы. ¦словаўжывання, выразнасцю. ¦4/2 i 4 ¦ ¦ ¦2. Захоўваецца ¦2. Дапускаецца не больш за 4 ¦граматычныя ¦ ¦ ¦паслядоўнасць у развiццi ¦маўленчыя недахопы, у тым ¦памылкi ¦ ¦ ¦асноўнай думкi, ¦лiку парушэннi логiкi выкладу¦ ¦ ¦ ¦вытрымлiваюцца агульная ¦матэрыялу i стылявога ¦ ¦ ¦ ¦сэнсавая цэласнасць у ¦адзiнства ¦ ¦ ¦ ¦разгортваннi асноўнай ¦ ¦ ¦ ¦ ¦думкi, сэнсавая сувязь ¦ ¦ ¦ ¦ ¦сказаў. ¦ ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не ¦ ¦ ¦ ¦ ¦больш за 4 недахопы ў ¦ ¦ ¦ ¦ ¦змесце ¦ ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 7 ¦1. Работа раскрывае тэму i¦1. Работа вызначаецца ¦0/4, 1/3, ¦ ¦ ¦асноўную думку. ¦разнастайнасцю выкарыстаных ¦2/1, 2/2, ¦ ¦ ¦2. Захоўваецца ¦моўных сродкаў, дакладнасцю ¦3/0, 3/1 i 3¦ ¦ ¦паслядоўнасць у развццi ¦словаўжывання, выразнасцю. ¦граматычныя ¦ ¦ ¦асноўнай думкi, ¦2. Дапускаецца не больш за 3 ¦памылкi ¦ ¦ ¦вытрымлiваюцца агульная ¦маўленчыя недахопы, у тым ¦ ¦ ¦ ¦сэнсавая цэласнасць у ¦лiку парушэннi логiкi выкладу¦ ¦ ¦ ¦разгортваннi асноўнай ¦матэрыялу або стылявога ¦ ¦ ¦ ¦думкi, сэнсавая сувязь ¦адзiнства тэксту ¦ ¦ ¦ ¦сказаў. ¦ ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не больш за¦ ¦ ¦ ¦ ¦3 недахопы ў змесце ¦ ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 8 ¦1. Работа раскрывае тэму i¦1. Работа характарызуецца ¦2/0, 1/1, ¦ ¦ ¦асноўную думку. ¦багаццем слоўнiка, ¦1/2, 0/2, ¦ ¦ ¦2. Захоўваецца ¦разнастайнасцю выкарыстаных ¦0/3 i 2 ¦ ¦ ¦паслядоўнасць у развiццi ¦моўных сродкаў, дакладнасцю ¦граматычныя ¦ ¦ ¦асноўнай думкi, ¦словаўжывання, агульнай ¦памылкi ¦ ¦ ¦вытрымлiваюцца сэнсавая ¦лагiчнасцю, выразнасцю; стыль¦або 3 ¦ ¦ ¦цэласнасць у разгортваннi ¦работы ў цэлым ¦выпраўленнi ¦ ¦ ¦асноўнай думкi, сэнсавая ¦характарызуецца адзiнствам ¦на месцы ¦ ¦ ¦сувязь сказаў. ¦выкарыстання моўных сродкаў. ¦арфаграм ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не больш за¦2. Дапускаецца не больш за 2 ¦(пунктаграм)¦ ¦ ¦2 недахопы ў змесце ¦маўленчыя недахопы - ¦ ¦ ¦ ¦ ¦парушэннi логiкi выкладу ¦ ¦ ¦ ¦ ¦матэрыялу або стылявога ¦ ¦ ¦ ¦ ¦адзiнства тэксту ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦ 9 ¦1. Работа цалкам раскрывае¦1. Работа характарызуецца ¦1/0, 0/1 i 1¦ ¦ ¦тэму i асноўную ¦багаццем слоўнiка ¦граматычная ¦ ¦ ¦думку (наяўнасць ¦i разнастайнасцю выкарыстаных¦памылка або ¦ ¦ ¦тэматычнага адзiнства). ¦моўных ¦1 - 2 ¦ ¦ ¦2. Захоўваецца ¦сродкаў, лагiчнасцю, ¦выпраўленнi ¦ ¦ ¦паслядоўнасць у развiццi ¦дакладнасцю словаўжывання, ¦на месцы ¦ ¦ ¦асноўнай думкi, ¦выразнасцю, вызначаецца ¦арфаграм ¦ ¦ ¦вытрымлiваюцца сэнсавая ¦адзiнствам выкарыстання ¦(пунктаграм)¦ ¦ ¦цэласнасць ¦моўных сродкаў. ¦ ¦ ¦ ¦у разгортваннi асноўнай ¦2. Дапускаецца не больш за 1 ¦ ¦ ¦ ¦думкi, сэнсавая сувязь ¦маўленчы недахоп ¦ ¦ ¦ ¦сказаў. ¦ ¦ ¦ ¦ ¦3. Дапускаецца не больш за¦ ¦ ¦ ¦ ¦1 недахоп у змесце ¦ ¦ ¦ +---+--------------------------+-----------------------------+------------+ ¦10 ¦1. Работа поўнасцю ¦1. Работа характарызуецца ¦0/0, 1/0 ¦ ¦ ¦раскрывае тэму i асноўную ¦багаццем слоўнiка i ¦(нягрубая), ¦ ¦ ¦думку (наяўнасць ¦разнастайнасцю выкарыстаных ¦0/1 ¦ ¦ ¦тэматычнага адзiнства). ¦моўных сродкаў, дакладнасцю, ¦(нягрубая), ¦ ¦ ¦2. Захоўваецца ¦лагiчнасцю, дарэчнасцю, ¦1 - 2 ¦ ¦ ¦паслядоўнасць у развiццi ¦выразнасцю. ¦выпраўленнi ¦ ¦ ¦асноўнай думкi, ¦2. Маўленчыя недахопы ¦не на месцы ¦ ¦ ¦вытрымлiваюцца сэнсавая ¦адсутнiчаюць ¦арфаграм ¦ ¦ ¦цэласнасць у разгортваннi ¦ ¦(пунктаграм)¦ ¦ ¦асноўнай думкi, сэнсавая ¦ ¦ ¦ ¦ ¦сувязь сказаў. ¦ ¦ ¦ ¦ ¦3. Недахопаў у змесце не ¦ ¦ ¦ ¦ ¦дапускаецца ¦ ¦ ¦ ¦---+--------------------------+-----------------------------+------------- Ацэнка тэстаўЭфектыўным спосабам праверкi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi школьнiкаў з'яўляюцца тэставыя заданнi, на выкананне якiх патрабуецца мiнiмальная колькасць часу. Тэсты можна выкарыстоўваць у якасцi навучальных i кантрольных. З ix дапамогай настаўнiк зможа праверыць, а вучнi замацаваць вучэбны матэрыял па ўсiх тэмах i раздзелах курса беларускай мовы. Колькасць заданняў па розных тэмах можа быць неаднолькавая (ад 5 i больш). Тэст за ўзровень агульнай базавай адукацыi ўключае ад 10 да 30 заданняў, за ўзровень агульнай сярэдняй адукацыi - да 40 (у залежнасцi ад мэт i задач праверкi). Крытэрыi ацэнкi тэставых работ----+----------------------------------------------------------------- ¦Бал¦ Ступень выканання заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 1 ¦Менш, як на 2 балы ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 2 ¦Выканана не менш за 20% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 3 ¦Выканана не менш за 30% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 4 ¦Выканана не менш за 40% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 5 ¦Выканана не менш за 50% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 6 ¦Выканана не менш за 60% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 7 ¦Выканана не менш за 70% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 8 ¦Выканана не менш за 80% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦Выканана не менш за 90% прапанаваных заданняў ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦10 ¦Выкананы ўсе прапанаваныя заданнi ¦ ¦---+---------------------------------------------------------------------- Класiфiкацыя памылакТэкставыя (зместавыя) памылкiПамылкi, якiя прыводзяць да парушэння асноўных прымет тексту, у лiнгваметодыцы называюць тэкставымi. Да тыповых тэкставых памылак адносяцца: 1) падмена тэмы, асноўнай думкi i аўтарскай пазiцыi тэксту-арыгiнала пры напiсаннi пераказу; 2) неапраўданае скарачэнне або павелiчэнне падтэм пры пераказе тэксту-арыгiнала; 3) непаўната раскрыцця асноўных падтэм, якiя аб'ядноўваюць змест тэксту; 4) адсутнасць аргументаў для доказу выказаных у сачыненнi думак; 5) няўменне выкарыстоўваць веды, уласныя назiраннi, лiтаратурныя крынiцы, жыццёвы вопыт для абгрунтавання ўласнай пазiцыi ў сачыненнi; 6) неадпаведнасць зместу сачынення заяўленай у загалоўку тэме; 7) скажэнне фактаў, падзей, iмён, назваў, дат; 8) парушэнне паслядоўнасцi развiцця думкi ў тэксце; 9) парушэнне прычынна-вынiковых, часавых сувязей памiж сказамi; 10) парушэнне сэнсавай цэласнасцi тэксту; 11) парушэнне лагiчнай сувязi памiж сказамi ў межах адной сэнсавай часткi; 12) пропуск сказаў, неабходных для лагiчнага развiцця думкi; 13) неабгрунтаваны падзел тэксту на абзацы; 14) парушэнне суразмернасцi частак тэксту (уступ, асноўная частка, заключэнне). Тэкставыя памылкi ў школьнай практыцы традыцыйна абазначаюцца лiтарай З (змест). Маўленчыя памылкiМаўленчыя памылкi - гэта парушэннi патрабаванняў камунiкатыўных якасцей маўлення (дакладнасцi, лагiчнасцi, чысцiнi, дарэчнасцi, выразнасцi i багацця). Да маўленчых памылак адносяцца наступныя: 1) ужыванне слова цi ўстойлiвага выразу з неўласцiвым яму значэннем: Чарнавус валодае добрымi адносiнамi з супрацоўнiкамi iнстытута (правiльна: мае адносiны). Уверсе нешта звiнела, як быццам нехта гуляў на дудачцы (правiльна: iграў на дудачцы); 2) парушэнне лексiчнай спалучальнасцi: На паляўнiчага накiнуўся пажылы мядзведзь (правiльна: стары). Васiль адчуваў сябе адзiночным чалавекам (правiльна: адзiнокiм); 3) выкарыстанне русiзмаў: Народ мог узнаць пра падзеi, якiя былi ў далекiм прошлым. Вумныя i добрыя людзi; 4) неадрозненне адценняў значэння сiнонiмаў цi блiзкiх па значэннi слоў: Ён шырока расчынiў вочы (правiльна: расплюшчыў). Варыць чай (малако) (правiльна: гатаваць чай, парыць малако); 5) неадрозненне паронiмаў (аднакаранёвых слоў з розным значэннем): Абагулiць матэрыял (правiльна: абагульнiць); каменная дорога (правiльна: камянiстая); 6) ужыванне лiшняга слова (плеаназм): Народныя песнi спявалi маладыя маладзiцы (правiльна: спявалi маладзiцы); 7) ужыванне адзiн каля аднаго (або блiзка) аднакаранёвых слоў (таўталогiя): Шмат твораў стварыў Янка Купала для дзяцей; 8) паўтарэнне аднаго i таго ж слова побач: Ён прыехаў з Парыжа. Як толькi ён адчынiў дзверы, людзi кiнулiся да яго; 9) ужыванне слова або выразу iншай стылявой афарбоўкi: Важна разгульвае па мястэчку ўраднiк. Школьнiкi рынулiся ўручаць букеты кветак любiмым настаўнiкам; 10) неапраўданае ўжыванне прастамоўных i дыялектных слоў i выразаў: Высокi ўраджай кiяхоў на палях краiны вывеў гаспадарку на першае месца ў раёне (замест кукурузы); 11) неразмежаванне лексiкi розных гiстарычных эпох: Абдумваючы адказ на пытанне, вучань нахмурыў чало (замест лоб); Лабановiч ведаў, што знойдзе пiсара ў рэстаране (замест карчме); 12) недакладнае ўжыванне асабовых i ўказальных займеннiкаў: Мацi прапанавала сыну налiць сабе чаю (мацi цi сыну?). Настаўнiк параiў вучню прачытаць яго даклад (настаўнiка цi вучня?); 13) беднасць i аднастайнасць сiнтаксiчных канструкцый: Мы жылi ў палатцы. Палатка стаяла на беразе. Ён быў абрывiсты. На беразе раслi сосны. Яны былi стромкiя; 14) неабгрунтаванае выкарыстанне сродкаў сувязi (злучнiкаў, злучальных слоў, пабочных слоў, лексiчных паўтораў) памiж сказамi i сэнсавымi часткамi. Граматычныя памылкiГраматычныя - гэта памылкi, дапушчаныя пры ўтварэннi слоў розных часцiн мовы i iх формаў, пабудове словазлучэнняў i сказаў, г.зн. парушэнне словаўтваральнай, марфалагiчнай або сiнтаксiчнай нормаў. Да тыповых граматычных памылак адносяцца: I. Памылкi ў структуры слова 1. Пры ўтварэннi слова: стварацель (правiльна: стваральнiк), Толiн (правiльна: Толеў), ластаўкаў (правiльна: ластаўчын), кароўскае (правiльна: каровiна). 2. Пры ўтварэннi формы: а) назоўнiка: дзвер (правiльна: дзверы), праменнi (правiльна: праменне), медаллю (правiльна: медалём), на жалюзях (правiльна: на жалюзi), кусты ажыннiка (правiльна: ажыннiку), пры доктары (правiльна: пры доктару), кошык яблык (правiльна: яблыкаў); б) прыметнiка: малодшы на пяць гадоў (правiльна: маладзейшы), самы большы будынак (правiльна: самы вялiкi), бачу братава сына (правiльна: братавага); сястра вышэй за мяне (правiльна: вышэйшая); в) лiчэбнiка: дзвюмя камандамi (правiльна: дзвюма), стамi вучнямi (правiльна: ста), паўтарамi кiламетрамi (правiльна: паўтара); г) займеннiка: самаго сябе (правiльна: самога), сваяго народа (правiльна: свайго); сваi пытаннi (правiльна: свае); д) дзеяслова, дзеепрыметнiка, дзеепрыслоўя: iдзець (правiльна: iдзе), говора (правiльна: гаворыць), змяркаць (правiльна: змяркацца), ён было пайшоў (правiльна: быў пайшоў); рассмяяўшаяся дзiця (правiльна: дзiця, якое рассмяялася; рассмяянае); сядзеў, чытая кнiгу (правiльна: чытаючы); е) прыслоўя: свяцiў ярчэе (правiльна: свяцiў ярчэй), паступiў сама наймудрэй (правiльна: сама мудра). II. Памылкi ў структуры словазлучэння 1. Памылкi ў дапасаваннi: тры высокiх будынкi (правiльна: высокiя), два любiмых творы (правiльна: любiмыя), даручыць заданне самiх дзецям (правiльна: самiм). 2. Памылкi ў кiраваннi: дзякаваць настаўнiка (правiльна: настаўнiку), звярнуцца па адрасе (правiльна: на адрас), хварэць грыпам (правiльна: хварэць на грып), пайсцi за хлебам (правiльна: па хлеб), загадчык бiблiятэкай (правiльна: бiблiятэкi), заклапочанасць над пытаннямi (правiльна: заклапочанасць пытаннямi), тры пятыя гектары (правiльна: гектара). III. Памылкi ў структуры сказа 1. Парушэнне межаў сказа: Нам радасна бачыць. Як прыгажэе родны Мiнск. 2. Парушэнне сувязi памiж дзейнiкам i выказнiкам: Вакол вогнiшча сядзелi i размаўлялi група аднакласнiкаў (правiльна: сядзела i размаўляла). Большасць кнiг прачытаны Андрэем (правiльна: прачытана). 3. Парушэнне суаднесенасцi трывання i часу дзеяслоўных формаў: Калi пачалася вайна, яго мабiлiзоўваюць у армiю. Ён накiроўваецца ў Санкт-Пецярбург i з лёгкасцю паступiў у iнстытут. 4. Памылкi ў пабудове сказаў з дзеепрыслоўнымi зваротамi: Едучы ў цягнiку, у мяне прапалi рэчы. Радуючы Максiма, на вулiцы стала марозна i сонечна. Падыходзячы да школы, мы зайшлi ў клас. 5. Памылкi ў пабудове сказаў з дзеепрыметнымi зваротамi: Каля дарогi ляжалi паваленыя дрэвы бурай (правiльна: паваленыя бурай дрэвы або дрэвы, паваленыя бурай). Пякло нахiленае сонца на захад (правiльна: нахiленае на захад сонца або сонца, нахiленае на захад). 6. Памылкi ў пабудове сказаў з аднароднымi членамi: На пасяджэннi савета класа гаварылi пра збор макулатуры, металалому i аб дапамозе шэфам. 7. Памылкi ў пабудове складаных сказаў: У вобразе дзядзькi Антося аўтар паказвае загубленую маладосць, i ва ўсiм гэтым трэба вiнiць самадзяржаўе. 8. Памылкi пры складаннi сказаў з ускоснай мовай: Ужо неяк пад восень сказала Аленка Сцёпку, што я хачу працягваць вучобу (правiльна: што хоча працягваць вучобу). 9. Пропуск слоў у сказе: Вася хуценька паабедаў i пабег у валейбол (замест гуляць у валейбол). 10. Няўдалы парадак слоў у сказе: Ён выйшаў з ужо кепскiм настроем. 11. Дублiраванне дзейнiка: Мацi, яна заўседы намагалася дапамагчы мне. Граматычныя памылкi, дапушчаныя ў напiсаннi формаў слоў у дыктантах, пры падлiку далучаюцца да арфаграфiчных. Пры гэтым за адну памылку, напрыклад, лiчыцца напiсанне канчатка [-а] ў родным склоне адзiночнага лiку назоўнiкаў воск, жвiр, лёд. Але калi дапушчаны памылкi ў выразах тыпу лiсце дуба - шафа з дубу, падысцi да перахода - не было пераходу праз вулiцу, другога лiстапада - у час лiстападу дрэвы стаяць аголеныя i падобных, кожную такую памылку трэба лiчыць за асобную. Арфаграфiчныя памылкiУ пiсьмовых работах вучняў могуць быць дапушчаны памылкi, якiя паўтараюцца, аднатыпныя, грубыя (нягрубыя) памылкi. Памылкамi, якiя паўтараюцца, лiчацца памылкi, дапушчаныя ў адным i тым жа слове некалькi разоў (напрыклад, земля, да землi) або ў аднакаранёвых словах (напрыклад, мiлодыя, мiладычны). Памылкi, якiя паўтараюцца, лiчацца за адну. Да аднатыпных адносяцца памылкi на адно правiла, калi выбар правiльнага напiсання вызначаецца аднымi i тымi ўмовамi: зямля, вясна, сцяна ([е], [ё] - [я]); на ўсходзе, ва ўмовах (напiсанне [ў] нескладовага), па-першае, па-другое, па-трэцяе (правапiс прыслоўяў з прыстаўкай [па-], утвораных ад парадкавых лiчэбнiкаў) i г.д. Не квалiфiкуюцца як аднатыпныя напiсаннi, якiя вызначаюцца рознымi ўмовамi аднаго i таго правiла: вясна, зямля, сцяна (правапiс [я] ў першым складзе перад нацiскам - адна памылка), завязь, пояс, месяц (правапiс слоў з каранёвым [я] - другая памылка), сезон, герой, кефiр (напiсанне [е] ў запазычаных словах - трэцяя памылка) i г.д.; на ўсходзе, ва ўмовах (напiсанне [ў] нескладовага пасля галосных у пачатку слова - адна памылка), траўка, шаўковы, воўк (другая памылка), жанчына-ўрач, паўночна-ўсходнi (трэцяя памылка), аўдыторыя, паўза, джоўль (чацвертая памылка) i г.д. Першыя тры аднатыпныя памылкi лiчацца за адну, кожная наступная з аднатыпных - як самастойная. Грубымi лiчацца арфаграфiчныя памылкi на вывучаныя правiлы (перадача акання, якання на пiсьме, правапiс [о, э, а, е, ё, я] ў складаных словах, правапiс прыстаўных галосных i зычных, нескладовага [ў] i [у] складовага, падоўжаных зычных, спалучэнняў зычных, апострафа i мяккага знака, напiсаннi суфiксаў i канчаткаў розных часцiн мовы, [не] з рознымi часцiнамi мовы, напiсаннi слоў розных часцiн мовы разам, асобна або праз злучок i iнш.). Да нягрубых адносяцца арфаграфiчныя памылкi: пры пераносе слоў: а-сака замест аса-ка, сенаў-борка замест се-на-ўбор-ка; няправiльнае ўжыванне вялiкай i малой лiтар у складаных уласных назвах i назвах неславянскага паходжання: Беларускi Дзяржаўны ўнiверсiтэт; замест Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт; (возера) Рыца; (гара) Манблан; у выбары лiтары [ы, i] пасля прыставак на зычны: безiдэйны (замест безыдэйны); у словах-выключэннях з правiлаў: бонна, мецца; фатаграфiя, матавоз, вустрыца; у напiсаннi прыслоўяў i блiзкiх да iх па значэннi спалучэнняў назоўнiкаў з прыназоўнiкамi: напамяць (замест на памяць), без перастанку (замест бесперастанку); напiсаннi разам i асобна [не] з прыметнiкамi i дзеепрыметнiкамi ў ролi выказнiка: Праца няцяжкая. Праца не цяжкая. Заданне нявыкананае. Заданне не выкананае; напiсаннi [не, нi] ў спалучэннях не хто iншы, як...; нiхто iншы не... Нягрубыя памылкi лiчацца за паўпамылкi. Пунктуацыйныя памылкiПунктуацыйныя - гэта памылкi, якiя дапускаюцца вучнямi ў дыктантах, пераказах, сачыненнях i iншых пiсьмовых работах. Яны звязаны з парушэннем пунктуацыйных правiлаў. Класiфiкацыя пунктуацыйных памылак даецца ў адпаведнасцi з раздзеламi сiнтаксiсу: знак прыпынку ў канцы сказа; працяжнiк памiж галоўнымi членамi; працяжнiк у няпоўным сказе; знакi прыпынку пры зваротках; знакi прыпынку пры пабочных i ўстаўных канструкцыях; знакi прыпынку пры аднародных членах; знакi прыпынку пры аднародных членах з абагульняльнымi словамi; знакi прыпынку пры адасобленых азначэннях; знакi прыпынку пры адасобленых прыдатках; знакi прыпынку пры адасобленых акалiчнасцях, выражаных дзеепрыслоўямi; знакi прыпынку пры адасобленых акалiчнасцях, выражаных назоўнiкамi i прыслоўямi; знакi прыпынку пры параўнальных зваротах; знакi прыпынку для выдзялення простай мовы; знакi прыпынку для аддзялення простай мовы ад слоў аўтара; знакi прыпынку для выдзялення частак, якiя ўваходзяць у склад складаназалежнага сказа; знакi прыпынку ў складаназлучаным сказе; знакi прыпынку для раздзялення аднародных частак, што ўваходзяць у склад складаназалежнага сказа; коска i коска з кропкай для раздзялення частак, якiя ўваходзяць у склад бяззлучнiкавага сказа; двукроп'е i працяжнiк для выдзялення частак, якiя ўваходзяць у склад бяззлучнiкавага складанага сказа. Сярод пунктуацыйных памылак выдзяляюць грубыя i нягрубыя. Аднатыпных пунктуацыйных памылак не бывае, паколькi ў кожным канкрэтным выпадку праблема выбару i пастаноўкi знака прыпынку вырашаецца з улiкам структуры i сэнсу запiсу. Сярод пунктуацыйных памылак могуць быць памылкi, якiя паўтараюцца; калi ўявiць, што адна i тая ж канструкцыя, з адным i тым жа лексiчным напаўненнем паўтараецца ў запiсваемым тэксце некалькi разоў. Грубыми пунктуацыйнымi памылкамi лiчацца тыя, якiя парушаюць структурна-сэнсавае чляненне пiсьмовага маўлення, таму што з'яўляюцца вынiкам незахавання асноўных пунктуацыйных правiлаў. Нягрубыя пунктуацыйныя памылкi з'яўляюцца вынiкам парушэння другасных, часцей негатыўных (якiя адмяняюць дзеянне асноўных) правiлаў, якiя звычайна прыводзяцца ў заўвагах i рэгулююць норму, якая не мае шырокага распаўсюджання цi ўяўляе сабою прыватныя выпадкi пастаноўкi знакаў прыпынку. ---------------------------------------------------------------------- ¦ Тып памылкi ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦ Правiла ¦ Грубая ¦ Нягрубая ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦1. Знак прыпынку¦Пропуск знака прыпынку:¦Памылка ў выбары знака: ¦ ¦ў канцы сказа: ¦Ранiца_ Спеў жаўранка. ¦1. Ранiца! ¦ ¦Ранiца. Спеў ¦ ¦Спеў жаўранка! ¦ ¦жаўранка. ¦ ¦2. Бабуля запыталася, хто прынёс¦ ¦ ¦ ¦сюды красак? ¦ ¦ ¦ ¦3. Пастаноўка кропкi ў загалоўку¦ ¦ ¦ ¦тэксту: Зiма. ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦2. Працяжнiк ¦1. Пастаноўка коскi ¦Пастаноўка працяжнiка на месцы ¦ ¦памiж галоўнымi ¦памiж дзейнiкам i ¦нулявой звязкi, калi дзейнiк ¦ ¦членамi ¦выказнiкам: ¦выражаны асабовым займеннiкам, а¦ ¦ ¦Белы пясок паблiзу ¦выказнiк - назоўнiкам у назоўным¦ ¦ ¦вады, быў затканы ¦склоне цi калi памiж дзейнiкам i¦ ¦ ¦зялёнымi верасамi. ¦выказнiкам, якi выражаны ¦ ¦ ¦2. Пропуск працяжнiка ¦назоўнiкам у назоўным склоне, ¦ ¦ ¦на месцы нулявой ¦стаiць часцiца [не]: ¦ ¦ ¦звязкi: ¦Я _ чалавек. Кажан _ не птушка. ¦ ¦ ¦Плошча поля _ 20 ¦ ¦ ¦ ¦гектараў. ¦ ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦У выпадку, калi дапускаюцца варыянты ўжывання цi неўжывання працяжнiка, ¦ ¦любое адхiленне ад нормы можна не браць у разлiк пры выстаўленнi адзнакi.¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦3. Знакi ¦1. Пропуск коскi памiж ¦1. Пастаноўка лiшняй коскi ¦ ¦прыпынку пры ¦аднароднымi членамi ¦памiж аднароднымi членамi: ¦ ¦аднародных ¦(акрамя пастаноўкi ¦Пажар заўважылi<,> як з баракаў,¦ ¦членах ¦коскi памiж ¦так i з пасёлка. ¦ ¦ ¦неаднароднымi ¦Я ўсмiхаюся<,> i вясне, i сонцу,¦ ¦ ¦азначэннямi): ¦i дожджыку. ¦ ¦ ¦Згiнулi сцюжы_ марозы_ ¦2. Ужыванне коскi памiж ¦ ¦ ¦мяцелiцы. ¦неаднароднымi азначэннямi: ¦ ¦ ¦2. Пропуск двукроп'я цi¦Насталi кароткiя<,> летнiя ночы.¦ ¦ ¦працяжнiка для ¦А пад бэзам раслi высокiя<,> ¦ ¦ ¦аддзялення аднародных ¦чырвоныя вяргiнi. ¦ ¦ ¦членаў ад ¦3. Няправiльны выбар ¦ ¦ ¦абагульняльных слоў: ¦двукроп'я ¦ ¦ ¦У хаце не было нiкога_ ¦цi працяжнiка пры абагульняльных¦ ¦ ¦нi старых, нi малых. ¦словах: ¦ ¦ ¦Будынак, парк i ¦Мы з талентамi ўсе <-> i лекар, ¦ ¦ ¦агароджа _ было ўсе ¦i пажарнiк, i слуцкi хлебасей. У¦ ¦ ¦слаўна i прыгожа. ¦нас i цыбуля, i сала, i ¦ ¦ ¦ ¦бульба<:> усё ёсць. ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦4. Знакi ¦Пропуск знака для ¦1. Няправiльны выбар знака ¦ ¦прыпынку пры ¦выдзялення зваротка: ¦прыпынку пры зваротках у ¦ ¦зваротках ¦Я помню летнiя часiны ¦выпадках, калi эмацыянальнасць ¦ ¦ ¦i вас _ [грыбныя] ¦выказвання падкрэслiваецца ¦ ¦ ¦[баравiны!] ¦лексiчна: ¦ ¦ ¦Тужыць_ [браток]_ не ¦"Алесь. Уцякай хутчэй!" - ¦ ¦ ¦маем часу! ¦[загаласiў] сусед. ¦ ¦ ¦[Мой сынок]_ Усмiхайся,¦2. Пастаноўка лiшняй коскi ¦ ¦ ¦шчаслiвыя песнi спявай!¦пасля часцiцы [о] пры зваротку: ¦ ¦ ¦ ¦О<,> [родны край], не дай ¦ ¦ ¦ ¦забыцца аб радасцi сустрэчы. ¦ ¦ ¦ ¦3. Пропуск косак для выдзялення ¦ ¦ ¦ ¦паясняльных слоў да зваротка пры¦ ¦ ¦ ¦iх раздзяленнi: ¦ ¦ ¦ ¦[Мая рыбка], спi _ [залатая]! ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦5. Знакi ¦Пропуск знака прыпынку ¦Няправiльны выбар знакаў ¦ ¦прыпынку пры ¦для выдзялення найбольш¦прыпынку для выдзялення пабочных¦ ¦пабочных словах ¦ужывальных пабочных ¦i ўстаўных канструкцый: ¦ ¦i сказах ¦слоў, сказаў: ¦Хлопцы<,> [a iх было чалавек ¦ ¦ ¦[Словам]_ сабралiся ¦восем]<,> дружна запляскалi ¦ ¦ ¦выходзiць удвух. ¦Сцёпку. ¦ ¦ ¦Спрадвеку_ [як людзi] ¦ ¦ ¦ ¦[сцвярджаюць]_ праз бор¦ ¦ ¦ ¦гасцiнец ляжаў. ¦ ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦6. Знакi ¦Памылкi, звязаныя з ¦1. Пропуск другой коскi для ¦ ¦прыпынку пры ¦выдзяленнем знакамi ¦выдзялення адасобленага члена ¦ ¦адасобленых ¦прыпынку адасобленых ¦сказа перад злучнiкам i (цi ¦ ¦членах сказа ¦членаў сказа (акрамя ¦пасля яго), якi спалучае ¦ ¦ ¦зваротаў з як): ¦аднародныя члены: ¦ ¦ ¦Полымем палае дол_ ¦Сонца апусцiлася зусiм нiзка i_ ¦ ¦ ¦[зарослы пералескамi]. ¦[стамiўшыся], начало хiлiцца на ¦ ¦ ¦[Здзiўлены]_ я паволi ¦захад. ¦ ¦ ¦ўстаю з лаўкi. ¦2. Пропуск адасаблення ¦ ¦ ¦Час ад часу блiскала ¦адзiночных дзеепрыслоўяў: ¦ ¦ ¦маланка_ [асвятляючы] ¦Раз-пораз стукалi_ [падаючы]_ ¦ ¦ ¦[паплавы]. ¦спiлаваныя дрэвы. ¦ ¦ ¦ ¦3. Адасабленне акалiчнасцей, ¦ ¦ ¦ ¦выражаных адзiночнымi ¦ ¦ ¦ ¦дзеепрыслоўямi, якiя сваiм ¦ ¦ ¦ ¦значэннем наблiжаюцца да ¦ ¦ ¦ ¦прыслоўяў спосабу дзеяння цi ¦ ¦ ¦ ¦часу: ¦ ¦ ¦ ¦Лена бегла<,> не азiраючыся. ¦ ¦ ¦ ¦4. Адсутнасць знакаў прыпынку ¦ ¦ ¦ ¦для выдзялення адасобленых ¦ ¦ ¦ ¦акалiчнасцей, выражаных ¦ ¦ ¦ ¦назоўнiкамi з прыназоўнiкамi ¦ ¦ ¦ ¦дзякуючы, адпаведна, насуперак, ¦ ¦ ¦ ¦у адпаведнасцi з, са згоды i ¦ ¦ ¦ ¦iншымi са значэннем прычыны, ¦ ¦ ¦ ¦умовы, уступкi, спосабу дзеяння:¦ ¦ ¦ ¦Нягледзячы на трывожны час_ ¦ ¦ ¦ ¦рынак жыў сваiм звычайным ¦ ¦ ¦ ¦жыццём. ¦ ¦ ¦ ¦У адпаведнасцi з законам_ кожны ¦ ¦ ¦ ¦мае права на працу. ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦7. Знакi ¦Пропуск косак пры ¦ ¦ ¦прыпынку пры ¦выдзяленнi ¦ ¦ ¦ўдакладняльных ¦ўдакладняльных ¦ ¦ ¦акалiчнасцях ¦акалiчнасцей месца i ¦ ¦ ¦месца i часу ¦часу: ¦ ¦ ¦ ¦За дваром_ ¦ ¦ ¦ ¦[на бярозах]_ была ¦ ¦ ¦ ¦пасека. ¦ ¦ ¦ ¦На другi дзень_ ¦ ¦ ¦ ¦[зранку]_ па вёсцы ¦ ¦ ¦ ¦пранеслася чутка пра ¦ ¦ ¦ ¦дзiўнае здарэнне. ¦ ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦8. Знакi ¦1. Памылкi ў пропуску ¦1. Пастаноўка лшнiх двукоссяў, ¦ ¦прыпынку ў ¦знакаў для выдзялення ¦коскi замест кропкi пасля слоў ¦ ¦сказах з простай¦простай мовы: ¦аўтара, што разрываюць простую ¦ ¦мовай ¦_[Сцяпанка], - сказаў ¦мову, якая складаецца ¦ ¦ ¦чалавек, - [iдзi ¦з разнатыпных па мэце выказвання¦ ¦ ¦пасядзiў цяньку]_. ¦i iнтанацыi сказаў, ¦ ¦ ¦2. Памылкi ў пропуску ¦замена двукроп'я кропкай цi ¦ ¦ ¦знакаў для аддзялення ¦коскай пасля слоў аўтара, у якiх¦ ¦ ¦простай мовы ад слоў ¦ёсць указанне на працяг простай ¦ ¦ ¦аўтара, а таксама ¦мовы, парушэнне паслядоўнасцi ¦ ¦ ¦знакаў у канцы простай ¦размяшчэння знакаў пры iх ¦ ¦ ¦мовы: ¦спалучэннi. ¦ ¦ ¦"Гэй, паромшчык!_ нехта¦2. Памылковы выбар знака ¦ ¦ ¦гучна клiкаў з другога ¦прыпынку пры простай мове: ¦ ¦ ¦берага. ¦Стораж загадаў: ["Пакiньце] ¦ ¦ ¦Пропуск аднаго з парных¦памяшканне!"]<,> i выключыў ¦ ¦ ¦знакаў цi некалькiх ¦святло. ¦ ¦ ¦лiчацца за адну ¦ ¦ ¦ ¦памылку. ¦ ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦9. Знакi ¦Пропуск коскi для раз- ¦Пастаноўка лiшняй коскi ў ¦ ¦прыпынку ў ¦дзялення частак ¦складаназлучаным сказе з ¦ ¦складаназлучаным¦складаназлучанага ¦агульным даданым членам або ¦ ¦сказе ¦сказа: ¦агульным пабочным словам цi ¦ ¦ ¦Палiвае стэпы дожджык ¦часцiцай: ¦ ¦ ¦бойкi_ [ды] шумяць ¦[Праз нейкi час] вецер разагнаў ¦ ¦ ¦высокiя пшанiцы. ¦хмары<,> i дождж сцiх. ¦ ¦ ¦ ¦[Толькi] верхавiны соснаў ¦ ¦ ¦ ¦гулi<,> ды шалясцелi асiны. ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦10. Знакi ¦1. Пропуск знака ¦ ¦ ¦прыпынку ў ¦прыпынку для выдзялення¦ ¦ ¦складаназалежных¦даданай часткi: ¦ ¦ ¦сказах ¦Мы пайшлi туды_ ¦ ¦ ¦ ¦[адкуль чулася песня]. ¦ ¦ ¦ ¦2. Пастаноўка коскi ¦ ¦ ¦ ¦перад злучнiкам [i], ¦ ¦ ¦ ¦якi спалучае аднародныя¦ ¦ ¦ ¦даданыя часткi ў ¦ ¦ ¦ ¦складаназалежным сказе:¦ ¦ ¦ ¦Чуваць было, [як] ¦ ¦ ¦ ¦цвыркае конiк у ¦ ¦ ¦ ¦траве<,> i [як] гулка ¦ ¦ ¦ ¦стукае дзяцел. ¦ ¦ +----------------+-----------------------+--------------------------------+ ¦11. Знакi ¦1. Пропуск знака для ¦ ¦ ¦прыпынку ў ¦раздзялення частак ¦ ¦ ¦бяззлучнiкавых ¦бяззлучнiкавага ¦ ¦ ¦складаных сказах¦складанага сказа: ¦ ¦ ¦ ¦Цвiтуць лугi_ ўздымае ¦ ¦ ¦ ¦жыта каласы. ¦ ¦ ¦ ¦Падрасцеш вялiкi_ ¦ ¦ ¦ ¦раскажу тады. ¦ ¦ ¦ ¦Усе бачылi_ яна i ¦ ¦ ¦ ¦прыгожая, i ўдалая. ¦ ¦ ¦ ¦2. Памылковы выбар ¦ ¦ ¦ ¦знака памiж часткамi ¦ ¦ ¦ ¦бяззлучнiкавага ¦ ¦ ¦ ¦складанага сказа: ¦ ¦ ¦ ¦Алесь зразумеў - ¦ ¦ ¦ ¦нервовасць Кастуся ¦ ¦ ¦ ¦можа сапсаваць справу. ¦ ¦ ¦ ¦Слова сказаў: сякераю ¦ ¦ ¦ ¦адсек. ¦ ¦ ¦----------------+-----------------------+--------------------------------- 3.2. Ацэнка вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў па вучэбным прадмеце "Беларуская лiтаратура"Плануемыя вынiкi навучання ў прадметна-дзейнаснай форме вызначаны вучэбнымi праграмамi ў адпаведнасцi з патрабаваннямi адукацыйнага стандарта па вучэбным прадмеце "Беларуская лiтаратура". Падрыхтоўка вучняў прадугледжвае фармiраванне: тэарэтыка-лiтаратурных i гiсторыка-лiтаратурных ведаў; чытацкiх уменняў; сiстэмы эмацыянальна-каштоўнасных адносiн; вопыту лiтаратурна-творчай дзейнасцi. Вынiкi вучэбнай дзейнасцi вучняў па беларускай лiтаратуры ацэньваюцца па наступных параметрах: змястоўнасць i глыбiня вуснага i пiсьмовага выказвання, якiя адлюстроўваюць якасць успрымання i разумення мастацкага твора, сфармiраванасць аналiтычных i маўленчых уменняў, здольнасць выкарыстоўваць iх на практыцы, самастойнасць ацэнак падзей i характараў у мастацкiх творах, iх аргументаванасць; выразнасць чытання на памяць; тэхнiка чытання незнаёмага тэксту. Паўрочны кантроль вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў ажыццяўляецца ў вуснай i пiсьмовай формах цi ў iх спалучэннi шляхам правядзення iндывiдуальнага, групавога, франтальнага апытанняў з выкарыстаннем пытанняў i заданняў, змешчаных у падручнiках, вучэбных, вучэбна-метадычных дапаможнiках, а таксама iншых спосабаў кантролю. Працуючы над тэкстам мастацкага твора згодна з пытаннямi i заданнямi падручнiка, настаўнiк выпраўляе сэнсавыя, а таксама маўленчыя i граматычныя памылкi ў адказе вучня. Аналiтычныя пытаннi падручнiка могуць быць прапанаваны для пiсьмовага адказу пасля абмеркавання iх на папярэднiх уроках. Пры ацэньваннi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў улiчваюцца iх узроставыя асаблiвасцi i магчымасцi. Тэматычны кантроль вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў ажыццяўляецца ў вуснай i пiсьмовай формах цi ў iх спалучэннi. Пры ацэнцы вусных адказаў i пiсьмовых работ вучняў (разгорнуты адказ на пытанне, пераказ, аповед пра героя i iнш.) улiчваюцца: разуменне ўзаемасувязi падзей, учынкаў, характараў персанажаў i важнейшых сродкаў iх паказу (у адпаведнасцi з патрабаваннямi праграмы); правiльнасць i матываванасць адбору эпiзодаў, малюнкаў, дэталяў для вырашэння пастаўленай настаўнiкам задачы; кампазiцыйная стройнасць i логiка пабудовы адказу; моўная пiсьменнасць, культура вымаўлення (захаванне арфаэпiчных i акцэнталагiчных нормаў; правiльнае iнтанаванне). Заахвочваюцца самастойнасць думкi вучняў, аргументаванасць i пераканаўчасць довадаў, арыгiнальнасць падыходаў да вырашэння задачы, эмацыянальнасць адказу, выразнасць i вобразнасць мовы. Ацэнкай вусных адказаў i пiсьмовых работ па лiтаратуры неабходна заахвочваць глыбокае, iндывiдуальна-асобаснае ўспрыманне лiтаратуры як мастацтва слова. Ацэнка вуснага i пiсьмовага выказвання----+----------------------------------------------------------------- ¦Бал¦ Паказчыкi ацэнкi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 1 ¦Тэкст лiтаратурнага твора прачытаны часткова. Вучань мае вельмi ¦ ¦ ¦прыблизнае ўяўленне пра яго змест. Пастаўленыя пытаннi не асэн- ¦ ¦ ¦соўваюцца. Вiдавочная абмежаванасць слоўнiкавага запасу, неразвiтасць¦ ¦ ¦мовы, наяўнасць шматлiкiх граматычных, лексiчных, арфаэпiчных памылак¦ ¦ ¦(больш за 8) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 2 ¦Тэкст прачытаны фрагментарна, спасцiгнуты на элементарным узроўнi. ¦ ¦ ¦Навыкi пераказу тэксту адсутнiчаюць. Мова неразвитая, са шматлiкiмi ¦ ¦ ¦маўленчымi памылкамi (7 - 8) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 3 ¦Твор прачытаны, эмацыянальна ўспрыняты, але ўзнаўленне зместу ¦ ¦ ¦неўсвядомленае, фрагментарнае: вучань не бачыць сувязi памiж эпiзодам¦ ¦ ¦i характарам героя, не разумее агульнага пафасу твора. Мова ¦ ¦ ¦невыразная, з вялiкай колькасцю маўленчых памылак (6 - 7) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 4 ¦Лiтаратурны твор эмацыянальна перажываецца, эмацыянальна ацэньваецца ¦ ¦ ¦на ўзроўнi "падабаецца - не падабаецца". Вучэбны матэрыял узнаўляецца¦ ¦ ¦неўсвядомлена. Мова аднастайная, са значнай колькасцю памылак (5 - 6)¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 5 ¦Твор эмацыянальна перажываецца i асэнсоўваецца са спробай ацанiць ¦ ¦ ¦характары i сiтуацыi па маральных крытэрыях. Цiкавасць да маральнага ¦ ¦ ¦аспекту ўчынкаў i паводзiн герояў. Спроба спасцiгнуць вобразны лад ¦ ¦ ¦твора, аўтарскiя адносiны да герояў i падзей пры адсутнасцi ¦ ¦ ¦аналiтычных уменняў. Змест твора пераказваецца ўсвядомлена. Мова ¦ ¦ ¦невыразная, з памылкамi (4 - 5) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 6 ¦Дастаткова поўнае разуменне i асэнсаванне лiтаратурнага твора на фоне¦ ¦ ¦эмацыянальнага перажывання сiтуацыi са спробай абгрунтаванай ацэнкi ¦ ¦ ¦падзей i характараў па маральных крытэрыях. Сустракаюцца 3 - 4 ¦ ¦ ¦маўленчыя памылкi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 7 ¦Валоданне тэкстам, эмацыянальна-маральныя ацэнкi характараў i ¦ ¦ ¦сiтуацый з улiкам кампазiцыйнай будовы твора (роля пейзажу, партрэта,¦ ¦ ¦моўнай характарыстыкi i iнш.). Дапускаюцца 2 - 3 маўленчыя памылкi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 8 ¦Разуменне праблематыкi лiтаратурнага твора. Свабоднае валоданне ¦ ¦ ¦тэкстам, ужыванне цытат з яго для падмацавання сваiх меркаванняў. ¦ ¦ ¦Самастойнасць ацэнкi стандартных сiтуацый па маральных крытэрыях з ¦ ¦ ¦улiкам кампазiцыйнай будовы твора (асэнсаванне iдэйна-кампазiцыйнай ¦ ¦ ¦ролi эпiзоду). Дапускаюцца 1 - 2 маўленчыя памылкi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦Уменне аналiзаваць характар лiтаратурнага героя ў святле пастаўленай ¦ ¦ ¦аўтарам праблемы, з улiкам жанравай i стылёвай спецыфiкi мастацкага ¦ ¦ ¦твора. Самастойнасць у ацэнцы нестандартных сiтуацый, характараў, ¦ ¦ ¦абгрунтаванасць меркаванняў. Дапускаюцца 1 - 2 маўленчыя памылкi, ¦ ¦ ¦якiя выпраўляюцца самiм вучнем ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦10 ¦Уменне аналiзаваць лiтаратурны твор, выяўляць яго праблематыку, ¦ ¦ ¦iдэйны сэнс; уменне праводзiць лiтаратурныя аналогii i супастаўленнi.¦ ¦ ¦Уменне бачыць сувязь памiж характарамi ў вобразнай сiстэме твора, ¦ ¦ ¦памiж сiстэмай вобразаў i кампазiцыйнай пабудовай твора з мэтай ¦ ¦ ¦высвятлення аўтарскай канцэпцыi жыцця i асобы. Адсутнасць маўленчых ¦ ¦ ¦памылак. Творчы падыход пры выкананнi задання ¦ ¦---+---------------------------------------------------------------------- Ацэнка выразнага чытання на памяць----+----------------------------------------------------------------- ¦Бал¦ Паказчыкi ацэнкi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 1 ¦Фрагментарнае ўзнаўленне тэксту, са шматлiкiмi арфаэпiчнымi памылкамi¦ ¦ ¦(больш за 7) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 2 ¦Фрагментарнае ўзнаўленне тэксту. Чытанне манатоннае, з арфаэпiчнымi ¦ ¦ ¦памылкамi (6 - 7) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 3 ¦Няпоўнае ўзнаўленне тэксту. Узнаўленне тэксту са шматлiкiмi памылкамi¦ ¦ ¦(5 - 6). Слабае iнтанаванне, без адчування аўтарскага настрою ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 4 ¦Няпоўнае ўзнаўленне тэксту. Чытанне з 4 - 5 памылкамi. Спробы ¦ ¦ ¦эмацыянальна адгукацца на перажываннi, увасобленыя ў мастацкiм тэксце¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 5 ¦Чытанне з 2 - 3 памылкамi. Спробы эмацыянальна ўключыцца ў маральна- ¦ ¦ ¦этычную сiтуацыю перажывання i перадаць голасам настрой ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 6 ¦Чытанне з 1 - 2 памылкамi. Спробы ўзнавiць голасам i iнтанацыяй ¦ ¦ ¦перажываннi лiрычнага героя ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 7 ¦Выразная дыкцыя пры добрым веданнi тэксту (1 - 2 запiнкi). Спроба ¦ ¦ ¦ўзнаўлення эмацыянальнага напружання тэксту ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 8 ¦Добрае веданне тэксту. Аўтарская iнтанацыя перададзена правiльна. ¦ ¦ ¦Узнаўленне эмацыянальнага напружання тэксту ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦Поўнае веданне тэксту. Спробы самастойнай iнтэрпрэтацыi аўтарскай ¦ ¦ ¦пазiцыi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦10 ¦Бездакорнае веданне тэксту. Выразнае чытанне на аснове самастойнай ¦ ¦ ¦iнтэрпрэтацыi аўтарскай пазiцыi ¦ ¦---+---------------------------------------------------------------------- Ацэнка тэхнiкi чытання (для V - VIII класаў) <*>-------------------------------- <*> Хуткасць чытання не ўлiчваецца. Пры ацэнцы вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў улiчваецца характар дапушчаных iстотных i неiстотных памылак. ----+----------------------------------------------------------------- ¦Бал¦ Паказчыкi ацэнкi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 1 ¦Чытанне па складах або чытанне паасобных слоў без захавання iнтанацыi¦ ¦ ¦сказа i без улiку знакаў прыпынку ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 2 ¦Чытанне па словах, з памылкамi ў канчатках, без захавання iнтанацыi ¦ ¦ ¦сказа i без улiку знакаў прыпынку (неасэнсаванае чытанне) ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 3 ¦Чытанне па словазлучэннях, з памылкамi ў нацiсках слоў i няправiльным¦ ¦ ¦лагiчным нацiскам ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 4 ¦Чытанне па словазлучэннях. Слабае асэнсаванне тэксту, невыразная ¦ ¦ ¦iнтанацыя ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 5 ¦Недастаткова асэнсаванае чытанне па фразах без неабходнай iнтанацыi ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 6 ¦Асэнсаванае фразавае чытанне з захаваннем сэнсавых паўз. Наяўнасць 2 ¦ ¦ ¦- 3 нязначных арфаэпiчных памылак ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 7 ¦Беглае фразавае чытанне, асэнсаванае, з захаваннем сэнсавых паўз i ¦ ¦ ¦iнтанацыi сказа. Наяўнасць 1 - 2 нязначных арфаэпiчных памылак ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 8 ¦Свабоднае чытанне з захаваннем арфаэпiчных норм. Дапускаецца 1 ¦ ¦ ¦арфаэпiчная памылка, якая самастойна выпраўляецца вучнем ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦ 9 ¦Чытанне выразнае. Арфаэпiчныя памылкi адсутнiчаюць ¦ +---+---------------------------------------------------------------------+ ¦10 ¦Выразнае, iнтанацыйна багатае чытанне тэксту з захаваннем арфаэпiчных¦ ¦ ¦норм ¦ ¦---+---------------------------------------------------------------------- Апiсанне характару памылак------------+--------------+--------------------+--------------------- ¦ Характар ¦ Тэхнiка ¦Выразнае чытанне на ¦ Вуснае i пiсьмовае ¦ ¦ памылак ¦ чытання ¦ памяць ¦ выказванне ¦ +-----------+--------------+--------------------+-------------------------+ ¦Неiстотныя ¦Адзiнкавыя ¦Няправiльна ¦Недастатковая ¦ ¦памылкi ¦памылкi ў ¦пастаўлены лагiчны ¦аргументацыя свайго ¦ ¦(адзнака ¦нацiсках i ¦нацiск пры агульным ¦пункта гледжання на ¦ ¦можа быць ¦вымаўленнi ¦правiльным ¦сiтуацыю i характар у ¦ ¦знiжана на ¦асобных слоў ¦iнтанаваннi i добрым¦лiтаратурным творы ¦ ¦1 бал) ¦пры беглым ¦веданнi тэксту ¦ ¦ ¦ ¦асэнсаваным ¦ ¦ ¦ ¦ ¦чытаннi ¦ ¦ ¦ +-----------+--------------+--------------------+-------------------------+ ¦Iстотныя ¦Абцяжаранае ¦Манатоннасць. ¦1. Кепскае веданне ¦ ¦памылкi ¦пафразавае ¦Адсутнасць ¦тэксту мастацкага ¦ ¦(адзнака ¦чытанне, калi ¦неабходнага ўзроўню ¦твора (з чужых слоў ¦ ¦можа быць ¦не ¦дыкцыi i невыразнае ¦цi пераказаў, неразуменне¦ ¦знiжана на ¦асэнсоўваецца ¦вымаўленне ¦прачытанага), ¦ ¦2 - 3 балы)¦сувязь памiж ¦канчаткаў. ¦што выяўляецца: ¦ ¦ ¦сказамi ¦Недарэчныя паўзы цi ¦а) у блытаннi iмёнаў ¦ ¦ ¦ ¦паскарэнне тэмпу ¦герояў, падобных ¦ ¦ ¦ ¦чытання. ¦сiтуацый, месца дзеяння ¦ ¦ ¦ ¦Неадэкватная ¦i да т.п.; ¦ ¦ ¦ ¦iнтанацыя пры ¦б) у прыпiсваннi слоў ¦ ¦ ¦ ¦перадачы знакаў ¦цi ўчынкаў iншаму ¦ ¦ ¦ ¦прыпынку ¦лiтаратурнаму герою; ¦ ¦ ¦ ¦ ¦в) у зруху падзей па ¦ ¦ ¦ ¦ ¦часе; ¦ ¦ ¦ ¦ ¦г) у неразуменнi ¦ ¦ ¦ ¦ ¦прычынна-вынiковых ¦ ¦ ¦ ¦ ¦сувязей. ¦ ¦ ¦ ¦ ¦2. Замена аналiзу ¦ ¦ ¦ ¦ ¦тэксту яго пераказам. ¦ ¦ ¦ ¦ ¦3. Няўменне асэнсаваць ¦ ¦ ¦ ¦ ¦сувязь характараў з ¦ ¦ ¦ ¦ ¦сюжэтам i кампазiцыяй ¦ ¦ ¦ ¦ ¦лiтаратурнага твора ¦ ¦-----------+--------------+--------------------+-------------------------- Пры правядзеннi выпускнога экзамену па вучэбным прадмеце "Беларуская лiтаратура" адказ вучня на кожнае пытанне экзаменацыйнага бiлета ацэньваецца асобна. Вынiковая адзнака вызначаецца як сярэдняе арыфметычнае адзнак, выстаўленых за адказ на кожнае з пытанняў экзаменацыйнага бiлета. 3.3. Оценка результатов учебной деятельности учащихся по учебному предмету "Русский язык"Обучение русскому языку как учебному предмету призвано обеспечить усвоение учащимися знаний основ науки о языке, закономерностей и правил его функционирования, формирование культуры устной и письменной речи. Планируемые результаты обучения в предметно-деятельностной форме определены учебными программами в соответствии с требованиями образовательного стандарта по учебному предмету "Русский язык". В соответствии с заданным содержанием и объемом лингвистических и речевых знаний, умений и навыков контролю и оценке подлежат уровни: усвоения теоретического материала; сформированности учебно-языковых и нормативных (произносительных, грамматических, орфографических, пунктуационных) умений и навыков; сформированности коммуникативных умений и навыков. Оценка устного ответаРазвернутый устный ответ ученика должен представлять собой связное, логически последовательное сообщение на предложенную тему, показывать умение учащегося применять определения языковых понятий и соблюдать нормы русского литературного языка. При оценке ответа прежде всего учитываются: 1) степень осознанности изученного; 2) подтверждение теоретических сведений примерами; 3) полнота ответа; 4) фактическая точность; 5) правильность речи; 6) логичность и точность речи. Критерии и показатели оценки устного ответа-----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+---------- ¦ ¦ ¦Подтверждение ¦ ¦ ¦ Логичность ¦ ¦ ¦Балл¦ Осознанность ¦теоретических ¦ Полнота ¦ Фактическая ¦ и точность ¦ Правильность ¦ ¦ ¦ ¦ сведений ¦ ¦ точность ¦ речи ¦ речи ¦ ¦ ¦ ¦ примерами ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ +----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+ ¦ 1 ¦Воспроизводит ¦Примеры ¦Отрывочно ¦При ¦Излагает ¦Речь изобилует¦ ¦ ¦материал ¦привести не ¦воспроизводит ¦воспроизведении ¦беспорядочно ¦ошибками ¦ ¦ ¦неосознанно ¦может ¦незначительную¦материала делает ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦часть ¦ошибки в ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦материала ¦формулировках ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦определений и ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил, ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦искажающие их ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦смысл ¦ ¦ ¦ +----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+ ¦ 2 ¦Не может ¦Примеры ¦Воспроизводит ¦При ¦Излагает ¦Делает ¦ ¦ ¦обосновать своих ¦привести ¦незначительную¦воспроизведении ¦непоследовательно ¦многочисленные¦ ¦ ¦суждений ¦не может ¦часть ¦материала делает ¦ ¦речевые ¦ ¦ ¦ ¦ ¦материала ¦ошибки в ¦ ¦ошибки; не ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦формулировках ¦ ¦исправляет при¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦определений и ¦ ¦указании на ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил ¦ ¦них ¦ +----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+ ¦ 3 ¦Не может ¦В приведении ¦Воспроизводит ¦При ¦Излагает ¦Делает ¦ ¦ ¦доказательно ¦примеров ¦материал ¦воспроизведении ¦непоследовательно ¦незначительное¦ ¦ ¦обосновать свои ¦затрудняется ¦частично ¦материала ¦ ¦количество ¦ ¦ ¦суждения ¦ ¦ ¦допускает в ¦ ¦речевых ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦определении ¦ ¦ошибок; не ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦понятий и ¦ ¦исправляет при¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦формулировке ¦ ¦указании на ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил ¦ ¦них ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦неточности, ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦которые не может ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦исправить при ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦указании на них ¦ ¦ ¦ +----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+ ¦ 4 ¦Демонстрирует ¦В приведении ¦Воспроизводит ¦При ¦Излагает с ¦Делает речевые¦ ¦ ¦понимание основных ¦большей части ¦материал в ¦воспроизведении ¦нарушениями ¦ошибки, ¦ ¦ ¦положений, без ¦примеров ¦неполном ¦материала ¦последовательности¦которые ¦ ¦ ¦глубокого и ¦затрудняется ¦объеме ¦допускает в ¦ ¦исправляет при¦ ¦ ¦доказательного ¦ ¦ ¦определении ¦ ¦помощи учителя¦ ¦ ¦обоснования ¦ ¦ ¦понятий и ¦ ¦ ¦ ¦ ¦суждений ¦ ¦ ¦формулировке ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил недочеты, ¦ ¦ ¦ Страницы: | Стр. 1 | Стр. 2 | Стр. 3 | Стр. 4 | Стр. 5 | Стр. 6 | Стр. 7 | Стр. 8 | Стр. 9 | |
Новости законодательства
Новости Спецпроекта "Тюрьма"
Новости сайта
Новости Беларуси
Полезные ресурсы
Счетчики
|
