ПОИСК ДОКУМЕНТОВ

Приказ Министерства образования Республики Беларусь от 30.12.1994 № 433 "Аб Часовых нормах ацэнкi ведаў, уменняў i навыкаў вучняў агульнаадукацыйных школ"

< Главная страница

Стр. 2

Страницы: | Стр. 1 | Стр. 2 | Стр. 3 |

Пры вывядзеннi падагульняючай адзнакi пераважная ўвага ўдзяляецца адзнакам, якiя адлюстроўваюць авалоданне навыкамi (арфаграфiчнымi, пунктуацыйнымi, моўнымi). Таму падагульняючая адзнака не можа быць станоўчай, калi на працягу чвэрцi (паўгоддзя) большасць кантрольных дыктантаў, сачыненняў, пераказаў за арфаграфiчную, пунктуацыйную, моўную пiсьменнасць ацэньвалася нездавальняючай адзнакай "2".

Нягледзячы на тое, што ў вучэбным плане не прадугледжаны гадзiны на вывучэнне беларускай мовы ў 10 класе, веды вучняў ацэньваюцца ў асноўным па пiсьмовых работах (сачыненнях, канспектах, слоўнiкавых дыктантах, iндывiдуальных заданнях i г. д.), якiя праводзяцца; адзнакi выстаўляюцца ў класных журналах на асобных старонках, адведзеных для беларускай мовы. За кожную чвэрць веды вучняў ацэньваюцца на падставе бягучых адзнак, гадавая адзнака выводзiцца з улiкам чацвяртных i фактычных ведаў вучняў на канец навучальнага года.

У атэстат сталасцi аб сярэдняй адукацыi па беларускай мове выстаўляецца гадавая адзнака. Вучням, якiя пiсалi экзаменацыйны дыктант па беларускай мове, падагульнячая адзнака выстаўляецца з улiкам адзнакi за пiсьменнасць экзаменацыйнай работы.

БЕЛАРУСКАЯ ЛIТАРАТУРА

Прызначэнне праверкi i ацэнкi ведаў i ўменняў па лiтаратуры - высвятляць i ўдасканальваць якасць успрымання i разумення лiтаратурных твораў, уменняў iх аналiзу, а таксама моўных уменняў.

Ацэньваючы моўную пiсьменнасць, лагiчную структуру i аб'ём пiсьмовых работ па лiтаратуры, настаўнiк выкарыстоўвае нормы ацэнкi ведаў па беларускай i рускай мовах.

Ацэнкай зместу адказаў i пiсьмовых работ па лiтаратуры неабходна заахвочваць глыбокае, iндывiдуальна-асобнае ўспрыманне лiтаратуры як мастацтва слова. У мэтах развiцця мовы вучням неабходна разам з пераказам i сачыненнем на лiтаратурную тэму больш увагi ўдзяляць у сярэднiх i старшых класах выразнаму чытанню лiтаратурных твораў (або ўрыўкаў з iх), водгуку або рэцэнзii на самастойна прачытаны твор, мастацка-творчым работам вучняў (прыдумванню казак па прапанаваным пачатку, расказаў на аснове загадак i прымавак i г. д.). Асноўнай задачай навучання выразнаму чытанню павiнна з'явiцца фармiраванне ў вучняў умення перадаць у мастацкiм слове малюнкi i вобразы, думкi i пачуццi аўтара, паказаць аўтарскiя i асабiстыя адносiны да апiсанага. Мэта водгукаў i рэцэнзiй - навучыць школьнiкаў ацэньваць iдэйна-мастацкi змест самастойна прачытаных лiтаратурных твораў. Мастацка-творчыя работы, больш чым iншыя, дапамагаюць развiццю лiтаратурных здольнасцей школьнiкаў.

Пры ацэнцы вусных адказаў i пiсьмовых работ вучняў (разгорнуты адказ на пытанне, пераказ, апавяданне пра героя i iнш.) неабходна ўлiчваць:

разуменне вучнямi ўзаемасувязi падзей, учынкаў, характараў персанажаў i важнейшых сродкаў iх паказу (у адпаведнасцi з патрабаваннямi праграм);

правiльнасць адбору эпiзодаў, малюнкаў, дэталей для вырашэння задачы, пастаўленай настаўнiкам;

кампазiцыйную стройнасць пераказу;

моўную пiсьменнасць, культуру вымаўлення (захаванне арфаэпiчных норм, нацiск, iнтанацыя).

Трэба заахвочваць самастойнасць думкi вучняў, арыгiнальнасць падыходаў да вырашэння задачы, эмацыянальнасць адказу, выразнасць i вобразнасць мовы.

Адзнака за лепшы адказ ставiцца ў тым выпадку, калi да яго ў поўнай меры можна прыкласцi названыя крытэрыi.

Адзнака за добры адказ дапускае аднабаковае асвятленне некаторых фактаў, 1-2 iстотныя парушэннi паслядоўнасцi апавядання матэрыялу i моўныя недакладнасцi.

Здавальняючым можа быць прызнаны адказ, у якiм выяўлена правiльнае, але спрошчанае разуменне матэрыялу, дапушчаны iстотныя парушэннi паслядоўнасцi апавядання, недакладнасцi ў адборы i асвятленнi фактаў i моўныя недахопы.

Слабым павiнен быць прызнаны адказ, у якiм выяўляецца няправiльнае разуменне пытання, таму недакладны адбор лiтаратурнага матэрыялу, няўменне пабудаваць разважанне або абгрунтаванасць яго зместам твора.

Ацэньваючы сачыненнi вучняў старшых класаў, акрамя названых крытэрыяў, трэба ўлiчваць пераканаўчасць i аргументаванасць раскрыцця тэмы, наяўнасць задумы, паўнату i арыгiнальнасць яе ўвасаблення, кампазiцыйную стройнасць i завершанасць сачынення.

Моўная пiсьменнасць сачыненняў ацэньваецца па нарматывах, названых у Часовых нормах ацэнкi ведаў, уменняў i навыкаў вучняў V-ХI класаў па беларускай мове.

РУССКИЙ ЯЗЫК

"Временные нормы оценки знаний, умений и навыков учеников общеобразовательных школ" призваны обеспечить одинаковые требования к знаниям, умениям и навыкам учащихся по русскому языку. В них устанавливаются:

1) единые критерии оценки различных сторон владения устной и письменной формами русского языка (критерии орфографической и пунктуационной грамотности, речевого оформления связного высказывания, содержания высказывания);

2) единые нормативы оценки знаний, умений и навыков;

3) объемы разных видов контрольных работ;

4) количество отметок за различные их виды.

Ученикам предъявляются требования только к таким умениям и навыкам, над которыми они работали или работают к моменту проверки.

На уроках русского языка проверяются:

1) знания полученных сведений о системе языка и речи и умение пользоваться ими;

2) орфографические и пунктуационные умения и навыки;

3) речевые умения и навыки.

I. Оценка знаний учащихся о системе языка и речи

Устный опрос является одним из способов проверки знаний учащихся по русскому языку. Развернутый ответ ученика должен представлять собой связное, логически последовательное сообщение на определенную тему, показывать его умение применять определения, правила в конкретных случаях.

При оценке ответа ученика надо учитывать следующие критерии:

1) правильность, полнота, выразительность ответа;

2) степень осознанности изученного;

3) речевое оформление ответа (нежелательны произносительные ошибки, вызванные явлениями интерференции, ошибки в согласовании и управлении, излишнее повторение слов или оборотов речи, употребление слов в несвойственном им значении, ошибки в постановке ударений и др.).

Отметка "5" ставится, если ученик:

1) полно излагает изученный материал, дает правильные определения языковых понятий и формулировки правил;

2) обнаруживает понимание материала: может обосновать свои суждения, применить знания на практике, привести необходимые примеры не только по учебнику, но и самостоятельно составленные;

3) излагает материал последовательно и правильно с точки зрения норм литературного языка.

Отметка "4" ставится, если ученик дает ответ, удовлетворяющий тем же требованиям, что и для отметки "5", но допускает 1-3 ошибки, которые сам же исправляет, и 1-2 недочета в последовательности и языковом оформлении излагаемого.

Отметка "3" ставится, если ученик обнаруживает знание и понимание основных положений данной темы, но:

1) излагает материал неполно и допускает неточности в определении понятий или в формулировке правил;

2) не умеет достаточно глубоко и доказательно обосновать свои суждения и привести свои примеры;

3) излагает материал непоследовательно и допускает ошибки в языковом оформлении излагаемого.

Отметка "2" ставится, если ученик обнаруживает незнание большей части изучаемого материала, допускает ошибки в формулировках определений и правил, искажающих их смысл; беспорядочно и неуверенно излагает материал.

Примечание. Положительная отметка ("5", "4", "3") может ставиться не только за один обстоятельный ответ ученика, но и за систему ответов, данных им на протяжении урока при условии, если в процессе урока не только заслушивались ответы учащегося, но и осуществлялась проверка его умения применять знания на практике.

Воспроизводимая речь (чтение и пересказ).

К началу обучения систематическому курсу русского языка (V класс) учащиеся должны:

а) приобрести навыки выразительного чтения текста с темпом 90 слов в минуту, выразительного чтения выученных наизусть стихотворений с соблюдением нужной интонации;

б) уметь самостоятельно подготовиться к выразительному чтению.

Нормы темпа чтения учащихся V-ХI классов рекомендуются следующие:

----------+----------------------------------------------------
¦Классы   ¦             Темп чтения                                ¦
¦         +-----------------------+--------------------------------+
¦         ¦     вслух (слов)      ¦       про себя (слов)          ¦
+---------+-----------------------+--------------------------------+
¦V        ¦    100-110            ¦       140-170                  ¦
+---------+-----------------------+--------------------------------+
¦VI       ¦    110-120            ¦       170-210                  ¦
+---------+-----------------------+--------------------------------+
¦VII      ¦    120-130            ¦       210-250                  ¦
+---------+-----------------------+--------------------------------+
¦VIII     ¦    не менее 150       ¦       250-270                  ¦
+---------+-----------------------+--------------------------------+
¦IХ       ¦     - " -             ¦       270-290                  ¦
+---------+-----------------------+--------------------------------+
¦Х        ¦     - " -             ¦       290-310                  ¦
+---------+-----------------------+--------------------------------+
¦ХI       ¦     - " -             ¦       310-330                  ¦
¦---------+-----------------------+---------------------------------

За существенные ошибки в процессе чтения (учитывается беглость, правильность, выразительность, осознанность) общая оценка за работу над текстом снижается на один балл.

Отметка "5" ставится за пересказ, полностью соответствующий тексту, достаточно полный по объему и содержащий не более 1 речевой ошибки.

Отметка "4" ставится за пересказ, в основном удовлетворяющий тем же требованиям, что и для оценки "5", но содержащий не более 3 речевых ошибок.

Отметка "3" ставится за пересказ, не полностью соответствующий тексту и содержащий не более 6-7 речевых ошибок в V-VI классах и 4-5 речевых ошибок в VII-ХI классах.

Отметка "2" ставится за пересказ, недостаточный по объему и содержащий речевых ошибок больше, чем это предусмотрено нормой для оценки "3".

Продуцируемая речь (рассказ-повествование, рассказ-описание, рассуждение и пр.).

За устное повествование или описание отметка "5" ставится, если значительное по объему связное высказывание полностью соответствует теме, достаточно полно раскрывает ее, правильно в логическом отношении и содержит не более 1 речевой ошибки.

Отметка "4" ставится за связное высказывание, в основном удовлетворяющее условиям для отметки "5", но содержащее отдельные незначительные отклонения и не более 3 речевых ошибок.

Отметка "3" ставится за высказывание, не полностью раскрывающее тему и содержащее не более 6-7 речевых ошибок.

Отметка "2" ставится за высказывание, в котором не раскрыта тема или которое не удовлетворяет другим условиям, достаточным для оценки "3".

II. Оценка орфографической и пунктуационной грамотности учащихся

Диктант - одна из основных форм проверки орфографической и пунктуационной грамотности. С его помощью проверяется: по орфографии:

а) усвоение слов с проверяемыми и непроверяемыми орфограммами;

б) умение правильно писать слова с изученными орфограммами;

по пунктуации: умение расставлять знаки препинания в соответствии с изученными пунктуационными правилами.

Для проверки правописания слов, усваиваемых в словарном порядке, используется словарный диктант.

Контрольный словарный диктант может состоять из следующего количества слов

----------------+---------------------------------------------
¦Класс          ¦  Количество слов                                ¦
+---------------+-------------------------------------------------+
¦V              ¦     10-15                                       ¦
+---------------+-------------------------------------------------+
¦VI             ¦     15-20                                       ¦
+---------------+-------------------------------------------------+
¦VII            ¦     20-25                                       ¦
+---------------+-------------------------------------------------+
¦VIII           ¦     25-30                                       ¦
+---------------+-------------------------------------------------+
¦IХ             ¦     30-35                                       ¦
+---------------+-------------------------------------------------+
¦Х              ¦     35-40                                       ¦
+---------------+-------------------------------------------------+
¦ХI             ¦     40-45                                       ¦
¦---------------+--------------------------------------------------

Контрольный словарный диктант оценивается, исходя из следующих нормативов:

--------------------+------------------------------------------
¦Отметка            ¦  Число допускаемых ошибок                    ¦
+-------------------+----------------------------------------------+
¦"5"                ¦  0-0                                         ¦
+-------------------+----------------------------------------------+
¦"4"                ¦  1-2                                         ¦
+-------------------+----------------------------------------------+
¦"3"                ¦  3-5                                         ¦
+-------------------+----------------------------------------------+
¦"2"                ¦  6 и более                                   ¦
¦-------------------+-----------------------------------------------

Контрольный текстовый диктант проверяет орфографические и пунктуационные умения в соответствии с изученными правилами. Для диктантов целесообразно использовать связные тексты (отрывки) из произведений художественной литературы и периодических изданий, так как в них преимущественно сохраняется естественное соотношение орфографии. Тексты должны быть доступными по содержанию для учащихся определенного класса и отвечать нормам современного языка. Объем диктанта устанавливается, исходя из следующих нормативов:

---------------------+----------------------------------------
¦Классы              ¦              Темп чтения                   ¦
¦                    +-----------------+--------------------------+
¦                    ¦    вслух        ¦         про себя         ¦
+--------------------+-----------------+--------------------------+
¦V                   ¦   70-80         ¦       90-100             ¦
+--------------------+-----------------+--------------------------+
¦VI                  ¦   80-100        ¦      100-110             ¦
+--------------------+-----------------+--------------------------+
¦VII                 ¦  100-110        ¦      110-120             ¦
+--------------------+-----------------+--------------------------+
¦VIII                ¦  110-130        ¦      120-140             ¦
+--------------------+-----------------+--------------------------+
¦IX                  ¦  140-170        ¦      150-170             ¦
+--------------------+-----------------+--------------------------+
¦Х                   ¦  170-190        ¦      170-190             ¦
+--------------------+-----------------+--------------------------+
¦XI                  ¦  190-210        ¦      190-210             ¦
¦--------------------+-----------------+---------------------------

Объем школьных диктантов для классов с углубленным изучением предмета может быть увеличен на 20-30 слов.

Примечание. 1. При подсчете слов в тексте контрольного диктанта учитываются как самостоятельные, так и служебные части речи.

2. Если контрольный диктант сопровождается дополнительной работой, то берется текст объемом, обозначенным первой цифрой норматива для данного класса.

Текст диктанта должен быть понятным для учащихся. Слова, редко употребляемые и непонятные для учащихся, выписываются на доске и объясняются. Отдельно выписываются слова, с написанием которых учащиеся еще не ознакомились.

Для контрольных диктантов следует подбирать такие тексты, в которых бы изучаемые в данной теме орфограммы и пунктуационные правила были представлены не менее чем 2-3 случаями.

Рекомендуется по возможности подбирать тексты следующей насыщенности:

----------------+------------------------+--------------------
¦Классы         ¦Число видов орфограмм   ¦ Число видов пунктограмм¦
+---------------+------------------------+------------------------+
¦V              ¦     12                 ¦            2-3         ¦
+---------------+------------------------+------------------------+
¦VI             ¦     16                 ¦            3-4         ¦
+---------------+------------------------+------------------------+
¦VII            ¦     20                 ¦            4-5         ¦
+---------------+------------------------+------------------------+
¦VIII           ¦     24                 ¦            10          ¦
+---------------+------------------------+------------------------+
¦IХ             ¦     24                 ¦            15          ¦
+---------------+------------------------+------------------------+
¦Х-ХI           ¦     28                 ¦            20          ¦
¦---------------+------------------------+-------------------------

Слов с непроверяемыми и труднопроверяемыми написаниями, правописанию которых ученики специально обучались, в диктантах должно быть в V классе до 5, в VI-VII - до 7, в VIII-IХ - до 10, в Х-ХI - до 12.

В тексты контрольных диктантов могут включаться только те вновь изученные орфограммы, которые в достаточной мере закреплялись (не менее чем на двух-трех предыдущих уроках).

Примечание. До конца первой четверти (а в V классе - до конца первого полугодия) сохраняется объем текста, рекомендованный для предыдущего класса.

Оценивая орфографическую и пунктуационную грамотность, следует исходить из общего правила: ученикам предъявлять требования в объеме знаний и умений, которым их обучали. Поэтому при проверке письменных работ все орфографические и пунктуационные ошибки, допущенные учащимися, исправляются, однако при оценке учитываются не все.

Не учитываются и не выносятся на поля при оценке орфографические и пунктуационные ошибки:

на те правила, которые не предусмотрены школьной программой;

на еще не изученные правила;

в словах с непроверяемыми написаниями, работа над которыми не проводилась;

явные описки, искажающие звуковой облик слова ("пульба" вместо "бульба", "мемля" вместо "земля" и т.д.);

отдельные неправильные написания, которые появляются у учащихся III-V классов под влиянием графики другого языка (i - и);

в сохранении авторских знаков препинания.

По орфографии необходимо различать:

1) орфографические и грамматические ошибки;

2) орфографические и фактические ошибки;

3) орфографические ошибки и описки;

4) грубые и негрубые ошибки;

5) повторяющиеся и неповторяющиеся ошибки;

6) однотипные и неоднотипные ошибки.

Грамматическими являются ошибки в образовании форм слов: "ляжь" вместо "ляг".

К фактическим ошибкам относятся неверные написания, связанные с незнанием реалий: "у Нагульного" вместо "у Нагульнова" и т.д.

Описки - неверные написания, искажающие звуковой и буквенный облик слов: "мемля" вместо "земля", "стл" вместо "стол", "дулпо" вместо "дупло" и т.п.

Негрубыми орфографическими ошибками являются:

а) ошибки в переносе слов;

б) ошибки в исключениях из правил;

в) большие буквы вместо малых и наоборот в собственных наименованиях;

г) написание собственных имен нерусского происхождения;

д) нерегулируемые правилами слитные и раздельные написания в наречиях, образованных от существительных и предлогов;

е) случаи слитного и раздельного написания не с прилагательными и причастиями, выступающими в роли сказуемого;

ж) нарушение в написании частиц не и ни в сочетаниях не кто (что) иной (е), как ..., никто (ничто) иной (е) не ...;

Негрубыми пунктуационными ошибками являются:

а) постановка одного знака препинания вместо другого, аналогичного по функции;

б) пропуск одного из сочетающихся знаков препинания или нарушение их последовательности (сочетание запятой и тире, вопросительного и восклицательного знаков).

Повторяющимися считаются орфографические ошибки, допущенные в одном и том же слове, использованном несколько раз, или в однокоренных словах.

Однотипными считаются ошибки на одно правило, если условия выбора правильного написания заключены в грамматических (в армии, в роще; колют, борются) и фонетических (пирожок, сверчок) особенностях данного слова.

Не считаются однотипными ошибки на такие правила, в которых для выяснения правильного написания одного слова требуется подобрать другое опорное слово или его форму (вода-воды, рот-ротик, грустный-грустить, резкий-резок).

Примечание. 1. Грамматические, фактические ошибки, описки при проверке диктантов исправляются, но при подсчете не учитываются.

2. Негрубые ошибки считаются за пол-ошибки, повторяющиеся (сколько бы их ни было) считаются за одну.

3. Первые три однотипные ошибки считаются за одну, каждая следующая подобная ошибка учитывается как самостоятельная.

4. Если в одном непроверяемом слове допущены 2 и более ошибок, то все они считаются за одну.

При проверке контрольного текстового диктанта необходимо руководствоваться следующими нормативами:

---------------------+-----------------------------------------
¦Отметка             ¦ Число допускаемых ошибок                    ¦
+--------------------+---------------------------------------------+
¦"5"                 ¦        0/0                                  ¦
+--------------------+---------------------------------------------+
¦"4"                 ¦        2/2, 1/3, 0/4                        ¦
+--------------------+---------------------------------------------+
¦"3"                 ¦        4/4, 3/5,  0/7                       ¦
+--------------------+---------------------------------------------+
¦"2"                 ¦        более, чем на отметку "3"            ¦
¦--------------------+----------------------------------------------

Примечание. Отметка "5" может выставляться за диктант при наличии в нем одной негрубой орфографической ошибки или одной негрубой пунктуационной ошибки. Отметка "4" может выставляться за 3 орфографические ошибки, если среди них есть однотипные, в V классе допускается выставление оценки "3" за диктанты при 5 орфографических и 4 пунктуационных ошибках. Оценка "3" может быть поставлена также при наличии 7 орфографических и 7 пунктуационных ошибок, если среди тех и других имеются по 3 однотипные ошибки. Необходимо учитывать, что пределом для отметки "4" являются 2 орфографические ошибки для учащихся всех типов школ; для отметки "3" - 4 орфографические ошибки для учащихся школ с русским языком обучения и 5 - для учащихся школ с белорусским и другими языками обучения; для V класса предел отметки "3" ограничен 5 орфографическими ошибками в школах с русским языком обучения и 6 - в школах с белорусским языком обучения.

Диктант оценивается одной отметкой.

В комплексной контрольной работе, состоящей из диктанта и дополнительного (фонетического, лексического, орфографического, грамматического и др.) задания, выставляются две оценки - за каждый вид работы. Обе оценки выставляются в одну графу по русскому языку: 5/4, 4/3, 3/2.

При оценке выполнения дополнительного задания необходимо руководствоваться следующим:

отметка "5" ставится, если ученик выполнил все задания;

отметка "4" ставится, если ученик правильно выполнил не менее 3/4 задания;

отметка "3" ставится за работу, в которой правильно выполнено не менее половины задания;

отметка "2" ставится за работу, в которой не выполнено более половины задания.

Примечание. Орфографические и пунктуационные ошибки, допущенные при выполнении дополнительных заданий, включатся в число ошибок за диктант.

III. Оценка коммуникативной грамотности учащихся

Для проверки коммуникативной грамотности учащихся можно использовать различные творческие работы: изложения, сочинения, отзывы, рецензии, художественные переводы и т.п.

Сочинения и изложения - основные формы проверки:

а) умения правильно и последовательно излагать мысли в соответствии с темой и замыслом;

б) уровня речевой подготовки учащихся, т.е. умения использовать языковые средства в соответствии со стилем, темой и задачей высказывания.

При оценке грамотности творческих работ, кроме соблюдения правил орфографии и пунктуации, учитывается и соблюдение грамматических норм.

Грамматическая правильность речи оценивается по специальным критериям. Правильность речи - соблюдение в ней основных грамматических норм, сформулированных в виде правил грамматики (нормы склонения и спряжения частей речи, согласования, управления слов, построения предложения той или иной структуры). Нарушение грамматических норм приводит к грамматическим ошибкам.

Грамматические ошибки в окончаниях частей речи, вызванные нечетким знанием норм согласования и управления слов, отмечаются только в творческих работах, где выявляются речевые умения и навыки учащихся: в диктантах же эти ошибки считаются орфографическими, т.к. текст диктанта не составляется учащимися самостоятельно.

Наиболее распространенные грамматические ошибки следующие:

1. Ошибочные образования слов: Он проявил благородность (благородство).

2. Ошибочное образование форм слов: В зале не оставалось свободных местов; в зимнем пальте; собака залаял; более интереснее; ихний (их); ляжь (ляг), едь (езжай, поезжай) и др.

3. Ошибки в согласовании, управлении: Недорослями называют молодых людей, плохо воспитанными родителями.

4. Нарушение видо-временной связи: Когда разлились реки, дороги в низинах становятся непроходимыми.

5. Ошибки в построении предложений с причастными и деепричастными оборотами: Некрасов изобразил жизнь крестьян, дорогу из Петербурга в Москву построенных (построивших). Любуясь богатым урожаем, сердце наполняется радостью.

6. Ошибки в построении предложений: Колхоз был построен под руководством Давыдова, который преобразился в крупное хозяйство.

7. Смешение прямой и косвенной речи: Игорь сказал, что "хочу свою голову положить либо напиться шлемом из Дона".

8. Нарушение границ предложения: "Охотник положил ружье, привязал собаку. И пошел к зверю".

Грамматическая правильность речи, как орфографическая и пунктуационная грамотность, влияет на логичность, выразительность и точность мысли, на содержание высказывания.

При оценке письменных работ творческого характера, кроме грамотности, учитывается и речевое оформление. Речевые недочеты вместе с недочетами в содержании учитываются при выведении первой отметки; грамматические, наряду с орфографическими и пунктуационными, - при выведении второй.

Точный, богатый, выразительный язык является одним из основных показателей качества изложений и сочинений. При оценке языка творческих работ учитывается:

богатство словаря и разнообразие грамматических средств, выбор слов, построение словосочетаний и предложений;

точность речи;

стилевое единство и выразительность речи.

Хороший язык самостоятельной работы характеризуется прежде всего объемом активного словарного запаса учащегося, развитым грамматическим строем, разнообразием используемых в речи морфологических форм и синтаксических конструкций. Требования к речи предъявляются с учетом возраста и развития учащихся, а также полученных ими знаний по лексике, словообразованию, морфологии, синтаксису и приобретенных умений и навыков.

Точность речи зависит от умения ученика отобрать слова и выражения, наиболее соответствующие передаваемому содержанию. Для достижения точности словоупотребления очень важно уметь выбрать из ряда синонимов самый нужный для данного случая, выбрать слово, адекватное данному понятию.

Стилевое единство и выразительность текста создается отбором языковых средств в соответствии с задачей высказывания.

При оценке ученических работ учитываются основные речевые недочеты:

1. Употребление слова в несвойственном ему значении: Чтобы быть грамотным и с большим жаргоном слов, надо много читать.

2. Нарушение лексической сочетаемости: Пришел молодой юноша.

3. Употребление лишнего слова (плеоназм): Прилетели пернатые птицы.

4. Употребление рядом (или близко) однокоренных слов (тавтология): В рассказе "Муму" рассказывается....

5. Употребление слова или выражения иной стилевой окраски, неудачное употребление экспрессивного, эмоционально окрашенного слова: Попечитель богоугодных заведений подлизывается к ревизору.

6. Неоправданное употребление просторечных и диалектных слов и выражений: На пришкольном участке мы сеяли морковь и бураки.

7. Смешение лексики разных исторических эпох: Во время забастовки Пушкин находился в Михайловском.

8. Неудачное употребление личных и указательных местоимений: Я вынула книгу из сумки и положила ее на стол (книгу или сумку?).

9. Бедность и однообразие синтаксических конструкций: Мужчина был одет в прожженный ватник. Ватник был заштопан. Сапоги были почти новые.

10. Неудачный порядок слов: Есть немало произведений, повествующих о детстве автора в мировой литературе.

Недостатками содержания творческих работ учащихся являются ошибки фактического и недочеты логического плана. К первым относятся все нарушения информационной (смысловой) достоверности и точности излагаемого: искажение фактов, отступление от использованных источников, жизненной правды, несоответствие формулируемых положений и трактовок описываемой реальности и т.д. Вторые связаны с погрешностями в логике изложения: нарушение четкого порядка мыслей, логический пропуск (отсутствие связи между мыслями, неумелый переход от одного положения к другому), неумение выделить абзац и неумение пользоваться красной строкой для отражения и оформления логико-композиционного членения конструирования текста.

Все творческие работы в V-ХI классах проводятся в соответствии с требованиями школьной программы.

В качестве контрольных используются подробные изложения.

Устанавливается следующий примерный объем такого изложения.

----------+-------------------------------------------------
¦Классы   ¦  Количество слов                                    ¦
¦         +------------------------------+----------------------+
¦школы    ¦с бел. и др. языками обучения ¦с рус. языком обучения¦
+---------+------------------------------+----------------------+
¦V        ¦          80-120              ¦     100-150          ¦
+---------+------------------------------+----------------------+
¦VI       ¦          120-180             ¦     150-200          ¦
+---------+------------------------------+----------------------+
¦VII      ¦          180-220             ¦     200-250          ¦
+---------+------------------------------+----------------------+
¦VIII     ¦          250-350             ¦     250-350          ¦
+---------+------------------------------+----------------------+
¦IХ       ¦          350-450             ¦     350-450          ¦
¦---------+------------------------------+-----------------------

В первом полугодии V класса в школах с белорусским и другими языками обучения проводятся только обучающие изложения, которые оцениваются по нормам четвертого класса.

Тексты итоговых контрольных изложений в VIII-IХ классах могут быть несколько увеличены (примерно до 50 слов) по сравнению с данными нормами в связи с тем, что на таких уроках не проводится подготовительная работа.

Рекомендуется следующий примерный объем самостоятельных классных сочинений: V класс - 0,5-1,0 страница; VI класс - 1-1,5, VII класс - 1,5-2,0; VIII класс - 2,0-3,0; IХ - 3,0-4,0.

В связи с усложнением тематики сочинений в Х-ХI классах увеличивается и их объем: в Х классе - до 5, а в ХI классе - до 6 страниц.

К указанному объему сочинений учитель должен относиться как к сугубо примерному, так как объем ученического сочинения зависит от многих обстоятельств, в частности от характера темы и ее раскрытия, от стиля и жанра, от общего развития учащихся, от интереса к описываемому и т.д. Однако если объем сочинения в полтора-два раза меньше или больше указанной примерной нормы, то учитель имеет право понизить или повысить отметку (кроме выставления отметки "5").

Примечания. 1. Если объем сочинения в полтора-два раза больше (или меньше) указанного в настоящих нормах, то при оценке работы следует исходить из нормативов, увеличенных (или уменьшенных) для отметки "4" на одну, а для отметки "3" на две ошибки. Например, при оценке грамотности "4" ставится при 3 орфографических, 2 пунктуационных и 2 грамматических ошибках или при соотношениях: 2/3/2, 2/2/3; "3" ставится при соотношениях: 6/4/4, 4/6/4, 4/4/6. При выставлении отметки "5" превышение объема сочинения не принимается во внимание.

2. Учитель должен учитывать самостоятельность, оригинальность замысла ученического сочинения, уровень его композиционного и речевого оформления. Наличие оригинального замысла, его хорошая реализация позволяют повысить первую отметку за сочинение на один балл.

3. Первая оценка (за содержание и речевое оформление) не может быть положительной, если не раскрыта тема сочинения (высказывания), хотя по остальным показателям оно написано удовлетворительно.

Все творческие работы (сочинения, изложения, отзывы, переводы и т. д.) оцениваются двумя отметками: первая ставится за его содержание и речевое оформление, вторая - за грамотность.

При наличии в контрольной работе (диктанте, изложении, сочинении, отзыве и др.) более 5 поправок (исправление неверного написания на верное) отметка снижается на один балл, но такое снижение не должно привести к неудовлетворительной отметке работы ученика. Отличная отметка не выставляется при наличии 3 и более исправлений.

Обе отметки считаются по языку и ставятся в одну графу (5/5, 4/4, 3/4), за исключением тех случаев, когда проводится работа, проверяющая знания по литературе. В этом случае первая отметка (за содержание и речевое оформление) ставится в графу по литературе, а вторая (за соблюдение орфографических, пунктуационных и грамматических норм) - в графу по языку.

Содержание сочинения и изложения оценивается по следующим критериям:

соответствие работы ученика теме и основной мысли; полнота раскрытия темы;

правильность фактического материала;

последовательность изложения.

При оценке речевого оформления сочинений и изложений учитывается:

разнообразие словаря и грамматического строя речи;

стилевое единство и выразительность речи, число речевых недочетов.

Грамотность оценивается по числу допущенных учеником ошибок - орфографических, пунктуационных и грамматических.

--------+----------------------------------------------------------
¦Отметка¦             Основные критерии оценки                         ¦
¦       +-----------------------------------+--------------------------+
¦       ¦содержание и речевое оформление    ¦      грамотность         ¦
+-------+-----------------------------------+--------------------------+
¦"5"    ¦1. Содержание работы полностью     ¦ Допускается:             ¦
¦       ¦   соответствует теме.             ¦ 1 орфографическая или    ¦
¦       ¦2. Фактические ошибки отсутствуют. ¦ 1 пунктуационная, или    ¦
¦       ¦3. Содержание   излагается         ¦ 1 грамматическая         ¦
¦       ¦   последовательно  (по            ¦   ошибка.                ¦
¦       ¦   составленному плану и без него).¦                          ¦
¦       ¦4. Работа  отличается  богатством  ¦                          ¦
¦       ¦   словаря и точностью             ¦                          ¦
¦       ¦   словоупотребления, разнообразием¦                          ¦
¦       ¦   используемых морфологических    ¦                          ¦
¦       ¦   категорий и синтаксических      ¦                          ¦
¦       ¦   конструкций (с учетом полученных¦                          ¦
¦       ¦   знаний по грамматике и навыков  ¦                          ¦
¦       ¦   по стилистике).                 ¦                          ¦
¦       ¦5. Достигнуто стилевое единство    ¦                          ¦
¦       ¦   и выразительность текста.       ¦                          ¦
¦       ¦   В работе допускается 1 недочет  ¦                          ¦
¦       ¦   в содержании и 1-2 речевых      ¦                          ¦
¦       ¦   недочета.                       ¦                          ¦
+-------+-----------------------------------+--------------------------+
¦ "4"   ¦1. Содержание работы  в  основном  ¦ Допускается:             ¦
¦       ¦   соответствует теме  (имеются    ¦ 2  орфографические и     ¦
¦       ¦   единичные фактические           ¦ 2 пунктуационные ошибки, ¦
¦       ¦   неточности и незначительные     ¦ или 1 орфографическая    ¦
¦       ¦   отклонения от темы).            ¦ и 3 пунктуационные,      ¦
¦       ¦2. Имеются незначительные          ¦ или 4 пунктуационные     ¦
¦       ¦   нарушения последовательности    ¦ ошибки при отсутствии    ¦
¦       ¦   в изложении мыслей.             ¦ орфографических, а также ¦
¦       ¦3. Лексический и грамматический    ¦ 2 грамматические ошибки. ¦
¦       ¦   строй  речи                     ¦                          ¦
¦       ¦   достаточно разнообразен.        ¦                          ¦
¦       ¦4. Стиль работы отличается         ¦                          ¦
¦       ¦   единством и достаточной         ¦                          ¦
¦       ¦   выразительностью. В работе      ¦                          ¦
¦       ¦   допускается не более            ¦                          ¦
¦       ¦   2 недочетов в содержании        ¦                          ¦
¦       ¦   и не более 3-4 речевых          ¦                          ¦
¦       ¦   недочетов.                      ¦                          ¦
+-------+-----------------------------------+--------------------------+
¦"3"    ¦1. В работе допущены следующие     ¦ Допускается:             ¦
¦       ¦   отклонения от темы.             ¦ 4 орфографические и      ¦
¦       ¦2. Содержание работы в основном    ¦ 4 пунктуационные ошибки, ¦
¦       ¦   правильное, но имеются          ¦ или 3 орфографические и  ¦
¦       ¦   отдельные фактические           ¦ 5 пунктуационных, или    ¦
¦       ¦   неточности.                     ¦ 7  пунктуационных ошибок ¦
¦       ¦3. Допущены отдельные нарушения    ¦ при орфографических      ¦
¦       ¦   последовательности изложения.   ¦ (в V классе -            ¦
¦       ¦4. Беден словарь и однообразны     ¦ 5 орфографических и      ¦
¦       ¦   синтаксические конструкции,     ¦ 4 пунктуационные ошибки),¦
¦       ¦   встречается неправильное        ¦ а также 4 грамматические ¦
¦       ¦   употребление слов.              ¦ ошибки.                  ¦
¦       ¦5. Стиль работы не отличается      ¦ Больше, чем на           ¦
¦       ¦   единством, речь недостаточно    ¦ отметку "3".             ¦
¦       ¦   выразительна. В работе          ¦                          ¦
¦       ¦   допускается не более 4          ¦                          ¦
¦       ¦   недочетов в содержании и        ¦                          ¦
¦       ¦   5 речевых недочетов.            ¦                          ¦
+-------+-----------------------------------+--------------------------+
¦"2"    ¦1. Работа не соответствует теме,   ¦                          ¦
¦       ¦   или тема  полностью не          ¦                          ¦
¦       ¦   раскрыта.                       ¦                          ¦
¦       ¦2. Допущено много фактических      ¦                          ¦
¦       ¦   неточностей.                    ¦                          ¦
¦       ¦3. Нарушена  последовательность    ¦                          ¦
¦       ¦   изложения мыслей                ¦                          ¦
¦       ¦   во всех частях работы,          ¦                          ¦
¦       ¦   отсутствует связь между         ¦                          ¦
¦       ¦   ними,  содержание работы        ¦                          ¦
¦       ¦   не соответствует плану.         ¦                          ¦
¦       ¦4. Крайне беден словарь, работа    ¦                          ¦
¦       ¦   написана короткими              ¦                          ¦
¦       ¦   однотипными предложениями со    ¦                          ¦
¦       ¦   слабо выраженной связью         ¦                          ¦
¦       ¦   между ними,  есть ошибки в      ¦                          ¦
¦       ¦   словоупотреблении.              ¦                          ¦
¦       ¦5. Нарушено  стилевое единство     ¦                          ¦
¦       ¦   текста.  В работе допущено до   ¦                          ¦
¦       ¦   6 недочетов в содержании и до   ¦                          ¦
¦       ¦   7 речевых недочетов.            ¦                          ¦
¦-------+-----------------------------------+---------------------------

ОЦЕНКА ОБУЧАЮЩИХ РАБОТ

В школе проводятся обучающие и контрольные письменные работы. Основное место занимают обучающие письменные работы (различные виды классных и домашних упражнений, диктантов неконтрольного характера, обучающие работы по языку, литературе).

Большая часть обучающих творческих работ выполняется после соответствующей подготовки. Первая работа, как классная, так и домашняя, по закреплению определенного умения и навыка проверяется, но по усмотрению учителя может не оцениваться. При оценке обучающих работ учитываются:

1) степень самостоятельности учащегося;

2) этап обучения;

3) объем работы;

4) четкость, аккуратность, каллиграфическая правильность письма.

Количество ошибок в обучающих работах, как правило, должно быть значительно меньше, чем это предусмотрено для контрольных работ. Обучающие работы оцениваются более строго, чем контрольные работы.

Отметка "5" ставится, когда ученик не допустил ошибок, которые были предупреждены в процессе работы.

Отметка "4" - когда ошибки были допущены им, но самостоятельно исправлены.

При выставлении одной из этих отметок принимается во внимание не только грамотность и содержание, но и аккуратность записи, подчеркиваний и другие особенности оформления работы, а также наличие или отсутствие описок. В работе, если она по объему превышает диктант, для отметки "4" допускается 2 исправления ошибок.

Самостоятельно выполненные работы, предшествующий анализ которых не проводился в классе, оцениваются по нормам для контрольных работ соответствующего вида.

ВЫВЕДЕНИЕ ИТОГОВЫХ ОТМЕТОК

За учебную четверть и учебный год ставится итоговая отметка. Она является единой и отражает в обобщенном виде все стороны подготовки ученика русскому языку: усвоение теоретического материала, овладение умениями, речевое развитие, уровень орфографической и пунктуационной грамотности.

Итоговая отметка не должна выводиться механически, как среднее арифметическое предшествующих отметок. Решающим при ее определении является фактическая всесторонняя речевая подготовка ученика ко времени выведения этой отметки. Однако, для того чтобы стимулировать серьезное отношение учащихся к занятиям на протяжении всего учебного года, при выведении итоговых отметок необходимо учитывать результаты их текущей успеваемости (отметки за устные ответы, обучающие и контрольные работы).

При выведении итоговой отметки преимущественное внимание уделяется отметкам, отражающим овладение навыками (орфографическими, пунктуационными, речевыми). Поэтому итоговая отметка не может быть положительной, если на протяжении четверти (полугодия) большинство контрольных диктантов, сочинений, изложений за орфографическую, пунктуационную, речевую грамотность оценивалось отрицательной отметкой "2".

Итоговая отметка в аттестат зрелости о среднем образовании по русскому языку выставляется с учетом годовой. Учащимся, которые писали экзаменационный диктант по русскому языку и литературе (на выбор), итоговая отметка выставляется с учетом годовой и отметки за грамотность экзаменационной работы.

ЛИТЕРАТУРА

Назначение проверки и оценки знаний по литературе - выявлять и совершенствовать качество восприятия и понимания литературных произведений, умений их анализа, а также речевых умений.

Оценивая речевую грамотность, логическую структуру и объем письменных работ по литературе, учитель использует нормы оценки знаний по русскому языку.

Оценкой содержания ответов и письменных работ по литературе необходимо поощрять глубокое, индивидуально-личностное восприятие литературы как искусства слова. В целях развития речи учащихся необходимо наряду с изложением и сочинением на литературную тему больше внимания уделять в средних и старших классах выразительному чтению литературных произведений (или отрывков из них), отзыву или рецензии на самостоятельно прочитанное произведение, художественно-творческим работам учащихся (сочинение сказок по предложенному началу, рассказов на основе загадок и поговорок и т.д.).

Основной задачей обучения выразительному чтению должно явиться формирование у учащихся умения передать в художественном слове картины и образы, мысли и чувства автора, выразить авторское и личное отношение к изображенному. Отзыв и рецензии имеют целью научить школьников оценивать идейно-художественное содержание самостоятельно прочитанных литературных произведений. Художественно-творческие работы больше, чем другие, помогают развитию литературных способностей школьников.

При оценке устных ответов и письменных работ учащихся (развернутый ответ на вопрос, пересказ, рассказ о герое и др.) необходимо учитывать:

понимание учащимися взаимосвязей событий, поступков, характеров персонажей и важнейших средств их изображения (в соответствии с требованиями программ);

правильность отбора эпизодов, картин, деталей для решения задачи, поставленной учителем;

композиционную стройность изложения;

речевую грамотность, культуру произношения (соблюдение орфоэпических норм, ударение, интонации).

Следует поощрять самостоятельность мысли учащихся, оригинальность подхода к решению задачи, эмоциональность ответа, выразительность и образность речи.

Отметка за лучший ответ "5" ставится в том случае, если к нему в полной мере приложимы названные критерии.

В отличие от нее отметка за хороший ответ "4" допускает одностороннее освещение некоторых фактов, 1-2 существенных нарушения последовательности изложения материала и речевые неточности.

Удовлетворительным "3" может быть признан ответ, в котором обнаружено правильное, но упрощенное понимание материала, допущены существенные нарушения последовательности изложения, неточности в отборе и освещении фактов и речевые недочеты.

Слабым "2" должен быть признан ответ, в котором обнаруживается неверное понимание вопроса, и потому неточный отбор литературного материала, неумение построить рассуждение или обосновать его содержанием произведения.

Оценивая сочинения учащихся старших классов, кроме названных критериев, следует учитывать убедительность и аргументированность раскрытия темы, наличие замысла, полноту и оригинальность его воплощения, композиционную стройность и завершенность сочинения.

ЗАМЕЖНАЯ МОВА

Узровень практычнага валодання вучнямi замежнай мовай ацэньваецца дыферэнцыравана па кожнаму вiду моўнай дзейнасцi ў адпаведнасцi з прапануемымi крытэрыямi, якiя базiруюцца на праграмных патрабаваннях да практычнага валодання аўдзiраваннем, гаварэннем, чытаннем, пiсьмом i перакладам па класах.

У аснове крытэрыяў ацэнкi закладзены камунiкатыўны падыход, г.зн. якасць выканання вучнямi камунiкатыўнай задачы.

Кантроль i ацэнка моўнай дзейнасцi вучняў ажыццяўляецца з улiкам яе адпаведнасцi з асноўным i дадатковым крытэрыямi.

Гаварэнне

У маналагiчнай мове асноўнымi крытэрыямi з'яўляюцца:

1) адпаведнасць моўных дзеянняў вучня пастаўленай камунiкатыўнай задачы i сiтуацыi зносiн;

2) звязнасць i паўната выказванняў;

3) суадносiны фраз, якiя выкладзены вучнем на аснове вучэбных матэрыялаў i фраз, якiя ён пабудаваў самастойна;

4) колькасць фраз у выказваннi;

5) лексiчная i граматычная разнастайнасць мовы;

6) наяўнасць сродкаў камунiкатыўнай накiраванасцi да слухаючага, ацэначных фраз i выказванне асабiстага меркавання.

Дадатковымi крытэрыямi з'яўляюцца граматычная, лексiчная i фанетычная правiльнасць мовы <*>.

-------------------------------

<*> Дадзеныя дадатковыя крытэрыi пры ацэнцы навыкаў гаварэння вучняў школ з паглыбленым навучаннем замежнай мовы ўлiчваюцца як асноўныя крытэрыi.

Асноўнымi крытэрыямi ацэнкi дыялагiчнай мовы з'яўляюцца:

1) адпаведнасць моўных дзеянняў вучня камунiкатыўнай задачы i сiтуацыi зносiн, а таксама тыпу ўзаемадзеяння памiж гаворачымi (абмен iнфармацыяй, абмеркаванне i г. д.);

2) колькасць i разнастайнасць правiльна пабудаваных рэплiк;

3) уменне спантанна пабудаваць выказванне ў адпаведнасцi са зменамi ў сiтуацыi i ў паводзiнах партнёра;

4) лексiчная i граматычная разнастайнасць рэплiк;

5) выкарыстанне сродкаў моўнага этыкету, кантакту, узаемадзення.

Дадатковымi паказчыкамi з'яўляюцца граматычная, лексiчная i фанетычная правiльнасць мовы <*>.

-------------------------------

<*> Дадзеныя дадатковыя крытэрыi пры ацэнцы навыкаў гаварэння вучняў школ з паглыбленым вывучэннем замежнай мовы ўлiчваюцца як асноўныя крытэрыi.

Нормы ацэнкi гаварэння:

Адзнака "5" выстаўляецца пры выкананнi асноўных i дадатковых крытэрыяў.

Адзнака "4" выстаўляецца пры парушэннi дадатковых крытэрыяў.

Адзнака "3" выстаўляецца ў тым выпадку, калi камунiкатыўная задача вырашана, але дапушчаны адхiленнi ад асноўных i не выкананы дадатковыя крытэрыi.

Адзнака "2" выстаўляецца ў тым выпадку, калi выказванне вучня не адпавядае камунiкатыўнай задачы, i ён выказаў свае думкi з такiмi адхiленнямi ад моўных норм, якiя не дазваляюць зразумець змест сказанага.

Разуменне мовы на слых. Чытанне

Крытэрыямi ацэнкi разумення мовы на слых i разумення пры чытаннi (азнаямляльнае чытанне) з'яўляецца колькасць зразумелых вучнем асноўных фактаў i ўстанаўленне сэнсавых сувязей памiж iмi.

Нормы ацэнкi разумення мовы на слых i азнаямляльнага чытання:

Адзнака "5" выстаўляецца пры разуменнi ўсiх асноўных фактаў i сувязей памiж iмi <**>.

Адзнака "4" выстаўляецца пры разуменнi 75% асноўных фактаў <**>.

Адзнака "3" выстаўляецца пры разуменнi не меней палавiны асноўных фактаў.

Адзнака "2" выстаўляецца ў тым выпадку, калi вучнi не зразумелi змест праслуханага або прачытанага тэксту.

Крытэрыямi ацэнкi разумення мовы пры чытаннi (вывучаючае чытанне) з'яўляецца паўната разумення асноўных фактаў i сэнсавых сувязей памiж iмi, а таксама дэталей прачытанага тэксту.

Нормы ацэнкi вывучаючага чытання:

Адзнака "5" выстаўляецца пры поўным разуменнi ўсiх асноўных фактаў i сэнсавых сувязей памiж iмi, а таксама ўсiх дэталей прачытанага тэксту.

Адзнака "4" выстаўляецца, калi вучань зразумеў усе асноўныя факты i сэнсавыя сувязi памiж iмi, а таксама некаторыя дэталi.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi вучань зразумеў больш за палавiну асноўных фактаў i сэнсавых сувязей памiж iмi.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi вучань зразумеў менш за палавiну асноўных фактаў.

Праглядальнае чытанне ацэньваецца ў комплексе з iншымi вiдамi чытання.

-------------------------------

<**> Пры ацэнцы гэтых навыкаў у вучняў школ з паглыбленым вывучэннем замежнай мовы адзнакi "5" i "4" выстаўляюцца пры разуменнi ўсiх асноўных фактаў, дэталяў i сувязей памiж iмi.

Пiсьмо

Асноўнымi крытэрыямi ацэнкi пiсьмовых работ моўнага характару з'яўляюцца:

1) адпаведнасць пiсьмовага выказвання камунiкатыўнай задачы;

2) звязнасць i паўната выказвання;

3) лексiчная i граматычная разнастайнасць мовы.

Да дадатковых крытэрыяў адносяцца арфаграфiчная i граматычная правiльнасць мовы <*>. Пунктуацыйныя памылкi не бяруцца да ўвагi.

Нормы ацэнкi пiсьмовых работ моўнага характару:

Адзнака "5" выстаўляецца пры адпаведнасцi пiсьмовага выказвання асноўным i дадатковым крытэрыям. Дапускаюцца 2-3 граматычныя i арфаграфiчныя памылкi з разлiку на 1 старонку пiсьмовага тэксту. Памылкi, якiя вучнi дапусцiлi на яшчэ не вывучаны матэрыял, выпраўляюцца, але не ўлiчваюцца пры ацэнцы.

Адзнака "4" выстаўляецца пры адпаведнасцi пiсьмовага выказвання асноўным крытэрыям. Дапушчальная колькасць арфаграфiчных i граматычных памылак 5-6 на 1 старонку пiсьмовага тэксту.

Адзнака "3" выстаўляецца ў тым выпадку, калi камунiкатыўная задача выканана i колькасць дапушчаных арфаграфiчных i граматычных памылак не перашкаджае разуменню сэнсу выказвання.

Адзнака "2" выстаўляецца ў тым выпадку, калi пiсьмовае выказванне не адпавядае камунiкатыўнай задачы i калi вучань выказаў свае думкi з такiмi адхiленнямi ад норм вывучаемай замежнай мовы, якiя не дазваляюць зразумець змест напiсанага.

Крытэрыем ацэнкi пiсьмовых работ трэнiровачнага характару з'яўляецца iх адпаведнасць нормам вывучаемай замежнай мовы.

Пры выстаўленнi адзнакi ўлiчваюцца перш за ўсё памылкi, якiя дапушчаны на адпрацоўваемы ў практыкаваннi моўны матэрыял.

Памылкi, якiя дапушчаны на яшчэ не вывучаны школьнiкамi моўны матэрыял, i пунктуацыйныя памылкi выпраўляюцца, але пры ацэнцы не ўлiчваюцца.

Нормы ацэнкi пiсьмовых работ трэнiровачнага характару.

Пры выстаўленнi адзнакi за пiсьмовыя работы дадзенага вiду неабходна арыентавацца на нiжэй пададзеную таблiцу:

-------------------------------

<*> Пры ацэнцы навыкаў пiсьмовай мовы ў вучняў школ з паглыбленым вывучэннем замежнай мовы дадзеныя дадатковыя крытэрыi ўлiчваюцца як асноўныя крытэрыi.

--------+--------------------------------+---------------------
¦Адзнака¦Дапушчальная колькасць          ¦ Дапушчальная колькасць  ¦
¦       ¦памылак на вывучаемы матэрыял   ¦ iншых памылак           ¦
+-------+--------------------------------+-------------------------+
¦"5"    ¦           1-2                  ¦          1-2            ¦
+-------+--------------------------------+-------------------------+
¦"4"    ¦           2-3                  ¦          2-3            ¦
+-------+--------------------------------+-------------------------+
¦"3"    ¦           3-4                  ¦          3-4            ¦
+-------+--------------------------------+-------------------------+
¦"2"    ¦           5 i больш            ¦          5 i больш      ¦
¦-------+--------------------------------+--------------------------

Пераклад

Да асноўных крытэрыяў ацэнкi перакладу адносяцца:

1. паўната перакладу;

2. дакладнасць перадачы сэнсавага зместу (адсутнасць сэнсавых i тэрмiналагiчных скажэнняў).

Дадатковым крытэрыем з'яўляецца правiльная перадача сродкамi роднай мовы характэрных асаблiвасцей стылю тэксту, якi пераводзiцца <*>.

-------------------------------

<*> Дадзены дадатковы крытэрый пры ацэнцы навыкаў перакладу ў вучняў школ з паглыбленым вывучэннем замежнай мовы ўлiчваецца як асноўны крытэрый.

Нормы ацэнкi перакладу:

Адзнака "5" выстаўляецца пры адпаведнасцi перакладу асноўным i дадатковым крытэрыям.

Адзнака "4" выстаўляецца пры захаваннi асноўных крытэрыяў.

Адзнака "3" выстаўляецца пры асобных нязначных адхiленнях ад асноўных i незахаваннi дадатковых крытэрыяў.

Адзнака "2" выстаўляецца ў тым выпадку, калi асноўныя i дадатковыя крытэрыi не захаваны.

МАТЭМАТЫКА

Настаўнiк, абапiраючыся на гэтыя нормы, ацэньвае веды i ўменнi вучняў з улiкам iх iндывiдуальных асаблiвасцей.

1. Змест i аб'ём матэрыялу, якi падлягае праверцы, вызначаецца праграмай па матэматыцы для сярэдняй школы. Пры праверцы засваення гэтага матэрыялу трэба выяўляць паўнату, трываласць засваення вучнямi тэорыi i ўмення прымяняць яе на практыцы ў знаёмых i незнаёмых сiтуацыях.

2. Асноўнымi формамi праверкi ведаў i ўменняў вучняў па матэматыцы ў сярэдняй школе з'яўляецца пiсьмовая кантрольная работа i вуснае апытанне.

Пры ацэнцы пiсьмовых i вусных адказаў настаўнiк у першую чаргу ўлiчвае паказаныя вучнямi веды i ўменнi. Адзнака залежыць таксама ад наяўнасцi i характару хiбнасцей, дапушчаных вучнямi.

3. Сярод хiбнасцей вылучаюцца памылкi i недахопы.

Хiбнасць лiчыцца памылкай, калi яна сведчыць аб тым, што вучань не авалодаў асноўнымi ведамi, уменнямi, названымi ў праграме.

Да недахопаў адносяцца хiбнасцi, якiя сведчаць аб недастаткова трывалым засваеннi асноўных ведаў i ўменняў або аб адсутнасцi ведаў, што лiчацца ў адпаведнасцi з праграмай асноўнымi, недахопамi таксама лiчацца хiбнасцi, якiя не прывялi да скажэння сэнсу атрыманага вучнем задання або спосабу яго выканання: неакуратны запiс, неахайнае выкананне чарцяжа.

4. Заданнi для вуснага i пiсьмовага апытання вучняў складаюцца з тэарэтычных пытанняў i задач.

Адказ на тэарэтычнае пытанне лiчыцца бездакорным, калi па свайму зместу поўнасцю адпавядае пытанню, змяшчае ўсе неабходныя тэарэтычныя факты i абгрунтаваныя вывады, а вуснае выкладанне i пiсьмовы запiс адказу матэматычна пiсьменны i адрознiваецца паслядоўнасцю i акуратнасцю.

Рашэнне задач лiчыцца бездакорным, калi правiльна выбраны спосаб рашэння, само рашэнне суправаджаецца неабходнымi тлумачэннямi, правiльна выкананы патрэбныя вылiчэннi i пераўтварэннi, атрыманы правiльны адказ, паслядоўна i акуратна запiсана рашэнне.

За адказ выстаўляецца адна з адзнак: "2" (нездавальняюча), "3" (здавальняюча), "4" (добра), "5" (выдатна).

5. Настаўнiк можа павысiць адзнаку за арыгiнальны адказ на пытанне або арыгiнальнае рашэнне задачы, якiя сведчаць аб высокiм матэматычным развiццi вучня: за рашэнне складанай задачы або адказ на больш складанае пытанне, прапанаваныя вучню дадаткова пасля выканання iм якiх-небудзь iншых заданняў.

6. Падагульняючыя адзнакi (па тэме, за чвэрць, курс) выстаўляюцца па стану ведаў у канцы этапу навучання з улiкам бягучых адзнак.

АЦЭНКА ВУСНЫХ АДКАЗАЎ ВУЧНЯЎ

Адказ ацэньваецца адзнакай "5", калi вучань:

поўнасцю раскрыў змест матэрыялу ў аб'ёме, прадугледжаным праграмай i падручнiкам;

выклаў матэрыял пiсьменнай мовай, дакладна выкарыстоўваючы матэматычную тэрмiналогiю i сiмволiку, у пэўнай лагiчнай паслядоўнасцi;

правiльна выканаў малюнкi, чарцяжы, графiкi, якiя спадарожнiчаюць адказу;

паказаў уменне iлюстраваць тэорыю канкрэтнымi прыкладамi, прымяняць яе ў новай сiтуацыi пры выкананнi практычнага задання;

прадэманстраваў засваенне раней вывучаных пытанняў, сфармiраванасць i ўстойлiвасць уменняў i навыкаў, якiя выкарыстоўваюцца пры адказе;

адказаў самастойна, без навадных пытанняў настаўнiка;

Магчымы адна-дзве недакладнасцi пры асвятленнi другарадных пытанняў або ў вылiчэннях, якiя вучань лёгка выправiў па заўвазе настаўнiка.

Адказ ацэньваецца адзнакай "4", калi задавальняе ў асноўным запатрабаванням на адзнаку "5", але пры гэтым мае адзiн з недахопаў:

у выкладаннi дапушчаны невялiкiя недахопы, якiя не сказiлi матэматычнага зместу адказу;

дапушчаны адзiн-два недахопы пры асвятленнi асноўнага зместу адказу, выпраўленыя па заўвазе настаўнiка;

дапушчана памылка або больш за дзве хiбы пры асвятленнi другарадных пытанняў або ў вылiчэннях, лёгка выпраўленых па заўвазе настаўнiка.

Адзнака "3" ставiцца ў наступных выпадках:

няпоўна раскрыты змест матэрыялу (змест выкладзены фрагментарна, не заўсёды паслядоўна), але паказана агульнае разуменне пытання i прадэманстраваны ўменнi, дастатковыя для далейшага засваення праграмнага матэрыялу (вызначаныя "Патрабаваннямi да матэматычнай падрыхтоўкi вучняў" у праграме па матэматыцы);

былi цяжкасцi або дапушчаны памылкi ў вызначэннi паняццяў, выкарыстаннi матэматычнай тэрмiналогii, чарцяжоў, вылiчэнняў, выпраўленыя пасля некалькiх навадных пытанняў настаўнiка;

вучань не справiўся з прымяненнем тэорыi ў новай сiтуацыi пры выкананнi практычнага задання, але выканаў заданнi абавязковага ўзроўню складанасцi па дадзенай тэме;

пры дастатковым веданнi тэарэтычнага матэрыялу выяўлена недастатковая сфармiраванасць асноўных уменняў i навыкаў.

Адзнака "2" ставiцца ў наступных выпадках:

не раскрыты асноўны змест вучэбнага матэрыялу;

выяўлена няведанне або неразуменне вучнем большай або найбольш важнай часткi вучэбнага матэрыялу;

дапушчаны памылкi ў вызначэннi паняццяў, пры выкарыстаннi матэматычнай тэрмiналогii, у рысунках, чарцяжах або графiках, у вылiчэннях, якiя не выпраўлены пасля некалькiх навадных пытанняў настаўнiка.

АЦЭНКА ПIСЬМОВЫХ КАНТРОЛЬНЫХ РАБОТ ВУЧНЯЎ

Адзнака "5" выстаўляецца, калi:

работа выканана поўнасцю;

у лагiчных разважаннях i абгрунтаваннi рашэння няма недахопаў i памылак;

у рашэннi няма матэматычных памылак (магчыма адна недакладнасць, апiска, якая вiдавочна не з'яўляецца вынiкам няведання або неразумення вучэбнага матэрыялу).

Адзнака "4" выстаўляецца ў наступных выпадках:

работа выканана поўнасцю, але абгрунтаваннi шляхоў рашэння недастатковыя (калi ўменне абгрунтоўваць разважаннi не з'яўлялася спецыяльным аб'ектам праверкi);

дапушчана адна памылка або два-тры недахопы ў вылiчэннях, малюнках, чарцяжах або графiках (калi гэтыя вiды работ не з'яўляюцца спецыяльным аб'ектам праверкi).

Адзнака "3" выстаўляецца, калi:

дапушчана больш за адну памылку або больш за два-тры недахопы ў вылiчэннях, чарцяжах або графiках, але вучань валодае абавязковымi ўменнямi па тэме, якую правяраюць.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi:

дапушчаны грунтоўныя памылкi, якiя паказалi, што вучань не валодае абавязковымi ўменнямi па дадзенай тэме ў поўнай меры.

ФIЗIКА

Пры ацэньваннi адказаў вучняў улiчваюцца наступныя веды:

аб фiзiчных з'явах:

прыметы з'явы, па якiх яны выяўляюцца;

умовы, пры якiх працякае з'ява;

сувязь дадзенай з'явы з iншымi;

тлумачэнне з'явы на аснове навуковай тэорыi;

прыклады ўлiку i выкарыстання яе на практыцы.

аб фiзiчных доследах:

мэта, схема, умовы, пры якiх ажыццяўляўся дослед, ход i вынiкi доследу;

аб фiзiчных паняццях, у тым лiку i аб фiзiчных велiчынях:

з'явы або ўласцiвасцi, якiя характарызуюцца дадзеным паняццем (велiчынёй);

азначэнне паняцця (велiчынi);

формулы, якiя звязваюць дадзеную велiчыню з iншымi;

адзiнкi фiзiчнай велiчынi;

спосабы вымярэння велiчынi.

аб законах:

фармулёўка i матэматычны выраз закону;

доследы, якiя пацвярджаюць яго справядлiвасць;

прыклады ўлiку i прымянення на практыцы;

умовы прымянiмасцi (для старшых класаў).

аб фiзiчных тэорыях:

доследнае абгрунтаванне тэорыi;

асноўныя паняццi, палажэннi, законы, прынцыпы;

асноўныя вынiкi;

практычныя прымяненнi;

межы прымянiмасцi (для старшых класаў).

аб прыборах, механiзмах i машынах:

прызначэнне;

прынцып дзеяння i схема будовы;

прымяненне i правiлы карыстання прыборам.

Належыць улiчваць, што ў пэўных выпадках не ўсе патрабаваннi могуць быць прад'яўлены вучням, напрыклад, веданне меж прымянiмасцi законаў i тэорый, паколькi гэтыя межы не заўсёды разглядаюцца ў курсе фiзiкi сярэдняй школы.

Ацэньванню падлягаюць ўменнi:

прымяняць паняццi, законы i тэорыi для тлумачэння прыроды i тэхнiкi;

рашаць задачы на аснове вядомых законаў i формул;

карыстацца даведачнымi таблiцамi фiзiчных велiчынь.

Пры ацэньваннi лабараторных работ улiчваюцца ўменнi:

планаваць правядзенне доследу;

збiраць устаноўку па схеме;

карыстацца вымяральнымi прыборамi;

праводзiць назiраннi, здымаць паказаннi вымяральных прыбораў;

складаць таблiцы залежнасцi велiчынь i будаваць графiкi;

ацэньваць i вылiчваць хiбнасцi вымярэнняў (у старшых класах);

складаць кароткую справаздачу i рабiць вывады па выкананай рабоце.

Належыць звяртаць увагу на авалоданне вучнямi правiльным выкарыстаннем, вымаўленнем i напiсаннем фiзiчных тэрмiнаў, на развiццё ўменняў звязна расказваць вывучаны матэрыял.

АЦЭНКА АДКАЗАЎ ВУЧНЯЎ

Адзнака "5" выстаўляецца ў тым выпадку, калi вучань:

выказвае правiльнае разуменне фiзiчнай сутнасцi разглядаемых з'яў i заканамернасцей, законаў i тэорый, дае дакладнае азначэнне i тлумачэнне асноўных паняццяў, законаў, тэорый, а таксама правiльнае азначэнне фiзiчных велiчынь, iх адзiнак i спосабаў вымярэння;

правiльна выконвае чарцяжы, схемы i графiкi, звязаныя з адказам;

будуе адказ па ўласнаму плану, суправаджае расказ новымi прыкладамi, умее прымяняць веды ў новай сiтуацыi пры выкананнi практычных заданняў;

можа ўстанавiць сувязь памiж вывучаемым i раней вывучаным матэрыялам па курсу фiзiкi, а таксама з матэрыялам, засвоеным пры вывучэннi iншых прадметаў.

Адзнака "4" выстаўляецца, калi адказ задавальняе асноўным патрабаванням да адказу на адзнаку "5", але вучань не выкарыстоўвае новыя прыклады, не прымяняе веды ў новай сiтуацыi, не выкарыстоўвае сувязi з раней вывучаным матэрыялам i матэрыялам, засвоеным пры вывучэннi iншых прадметаў.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi большая частка адказу задавальняе патрабаванням да адказу на адзнаку "4", але ёсць асобныя прабелы, якiя не перашкаджаюць далейшаму засваенню праграмнага матэрыялу; вучань умее прымяняць атрыманыя веды пры рашэннi простых задач з выкарыстаннем гатовых формул, але адчувае цяжкасць пры рашэннi задач, якiя патрабуюць пераўтварэння формул.

Адзнака "2" выстаўляецца ў тым выпадку, калi вучань не авалодаў асноўнымi ведамi i ўменнямi ў суадносiнах з патрабаваннямi праграмы.

У пiсьмовых кантрольных работах улiчваецца таксама, якую частку работы выканаў вучань.

АЦЭНКА ЛАБАРАТОРНЫХ РАБОТ

Адзнака "5" выстаўляецца ў тым выпадку, калi:

вучань выканаў работу ў поўным аб'ёме з захаваннем неабходнай паслядоўнасцi правядзення доследаў i вымярэнняў;

самастойна i рацыянальна зманцiраваў неабходнае абсталяванне, усе доследы правёў ва ўмовах i рэжымах, якiя забяспечваюць атрыманне правiльных вынiкаў i вывадаў;

у справаздачы правiльна i акуратна выканаў усе запiсы, таблiцы, малюнкi, чарцяжы, графiкi, вылiчэннi:

правiльна выканаў аналiз хiбнасцей (IХ-ХI класы).

Адзнака "4" выстаўляецца ў тым выпадку, калi былi выкананы патрабаваннi да адзнакi "5", але вучань дапусцiў недахопы або нягрубыя памылкi.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi вынiк выкананай часткi такi, што дазваляе атрымаць правiльныя вывады, але ў ходзе правядзення доследу i вымярэнняў былi дапушчаны памылкi.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi вынiкi не дазваляюць зрабiць правiльных вывадаў, калi доследы, вымярэннi, вылiчэннi, назiраннi праводзiлiся няправiльна.

АСТРАНОМIЯ

Галоўныя формы праверкi ведаў па астраномii - вусны адказ i практычная работа з рухомай картай зорнага неба. Пiсьмовыя кантрольныя работы могуць быць толькi адзiн раз у паўгоддзе. Можна праводзiць самастойныя работы, разлiчаныя на 15-20 мiн., для праверкi засваення вывучаемага матэрыялу. Такiя работы павiнны ўключаць пытаннi, якiя не патрабуюць падрабязнага адказу, i задачы, якiя прадугледжваюць нескладаныя вылiчэннi.

АЦЭНКА АДКАЗАЎ ВУЧНЯЎ

Адзнака "5" выстаўляецца, калi адказ поўны, самастойны, правiльны, перададзены лiтаратурнай мовай у вызначанай лагiчнай паслядоўнасцi. Вучань ведае асноўныя паняццi i ўмее iмi карыстацца пры рашэннi задач.

Адзнака "4" выстаўляецца, калi адказ задавальняе вышэйназваным патрабаванням, але змяшчае недакладнасцi ў выкладаннi фактаў, вызначэннi паняццяў, тлумачэннi ўзаемасувязей, вывадах i рашэннi задач. Недакладнасцi лёгка выпраўляюцца пры адказе на дадатковыя пытаннi.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi адказ у асноўным правiльны, але дапушчаны недакладнасцi: вучань разумее вучэбны матэрыял, але недастаткова поўна засвоiў паняццi або непаслядоўна тлумачыць матэрыял; дапускае памылкi ў паказе аб'ектаў на зорнай карце, рашэннi якасных i колькасных задач.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi адказ няправiльны, паказвае няведанне паняццяў, неразуменне вывучаных заканамернасцей i ўзаемасувязей, няўменне працаваць з падручнiкам, зорнай картай, рашаць задачы.

ГIСТОРЫЯ

Пры ацэнцы ведаў вучняў рэкамендуецца ўлiчваць iх iндывiдуальныя асаблiвасцi, дыферэнцыраваны падыход да навучання, праверкi ведаў i ўменняў.

У разгорнутых i кароткiх вусных адказах вучняў на пытаннi, у iх паведамленнях, дакладах, рэфератах, а таксама пiсьмовых адказах ацэньваюцца веды i ўменнi школьнiкаў па чатырохбальнай сiстэме. Пры гэтым ўлiчваюцца: глыбiня ведаў (апора на тэарэтычныя палажэннi гiстарычнай навукi); паўната ведаў i валоданне неабходнымi ўменнямi (у аб'ўме праграмы); усвядомленасць i самастойнасць выкарыстання ведаў i спосабаў вучэбнай дзейнасцi, лагiчнасць выкладання матэрыялу, якая ўключае абагульненне, супастаўленне, параўнанне, аналiз, абгрунтаванне сваёй думкi, вывады (у адпаведнасцi з зададзеным пытаннем), граматнасць маўлення.

Адзнака "5" выстаўляецца, калi матэрыял засвоены ў поўным аб'ёме, выкладзены лагiчна, без iстотных памылак, не патрабуе дадатковых пытанняў, вывады абапiраюцца на тэарэтычныя веды (IХ-ХI класы); доказныя; прымяняюцца ўменнi, якiя неабходны для адказу; мова добрая. Такая ж адзнака ставiцца за кароткi дакладны адказ на асаблiва складанае пытанне або за падрабязнае выпраўленне i дапаўненне адказу другога вучня.

Адзнака "4" выстаўляецца, калi ў засваеннi матэрыялу дапушчаны нязначныя прабелы i памылкi, выкладанне недастаткова сiстэматызаванае i паслядоўнае, вывады доказныя, але ўтрымлiваюць асобныя недакладнасцi, прымяняюцца не ўсе патрабуемыя тэарэтычныя веды i ўменнi.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi ў засваеннi матэрыяла маюцца значныя прабелы; выкладанне недастаткова самастойнае, несiстэматызаванае, утрымлiвае значныя памылкi, у тым лiку ў вывадах, слабая аргументацыя, уменнi не праяўлены, мова бедная.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi галоўны змест матэрыялу не раскрыты, у выкладаннi пытання ўтрымлiваюцца грубыя памылкi, уменнi не праяўлены.

КУРС "ЧАЛАВЕК I ГРАМАДСТВА"

Зыходзячы з мэты курса "Чалавек i грамадства" i iндывiдуальных асаблiвасцей вучняў, у вусных адказах, паведамленнях, дакладах, рэфератах i пiсьмовых адказах неабходна ўлiчваць:

- глыбiню i ўсвядомленасць засваення тэарэтычнага матэрыялу, паўнату раскрыцця i заканамернасцей, дакладнае выкарыстанне адпаведнай тэрмiналогii;

- лагiчнасць, доказнасць у выкладаннi матэрыялу, уменне абагульняць, супастаўляць, параўноваць, абгрунтоўваць сваю думку i рабiць вывады на аснове розных крынiц ведаў у адпаведнасцi з зададзеным пытаннем;

- самастойнасць выкарыстання ведаў, граматнасць маўлення.

Адзнака "5" выстаўляецца, калi матэрыял засвоены ў поўным аб'ёме, выкладзены лагiчна, правiльна раскрыты змест паняццяў, выкарыстаны розныя крынiцы ведаў, вывады доказныя, граматнае маўленне.

Адзнака "4" выстаўляецца, калi матэрыял засвоены ў адпаведнасцi з патрабаваннямi, ён поўны, правiльны, але выкладзены недастакова сiстэматызавана i паслядоўна, ёсць нязначныя недакладнасцi, якiя лёгка выпраўляюцца дадатковымi пытаннямi настаўнiк, граматнае маўленне.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi ў засваеннi матэрыялу маюцца значныя прабелы, недакладна вызначаны паняццi, непаслядоўна выкладзены матэрыял, дапушчаны памылкi, у тым лiку i ў вывадах.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi галоўны змест матэрыялу не раскрыты, дапушчаны iстотныя памылкi, не даюцца адказы на дапаможныя пытаннi настаўнiка.

ГЕАГРАФIЯ

Зыходзячы з мэты навучання i iндывiдуальных асаблiвасцей вучняў, у вусных адказах, паведамленнях, дакладах, рэфератах i пiсьмовых адказах неабходна ўлiчваць:

- глыбiню i ўсвядомленасць засваення матэрыялу, паўнату раскрыцця паняццяў i заканамернасцей, дакладнасць выкарыстання геаграфiчнай тэрмiналогii;

- самастойнасць выкарыстання ведаў;

- лагiчнасць, доказнасць у выкладаннi матэрыялу;

- моўную граматнасць;

- ступень сфармiраванасцi iнтэлектуальных, агульнанавуковых i спецыфiчных уменняў.

Адзнака "5" выстаўляецца, калi матэрыял засвоены ў поўным аб'ёме, выкладзены лагiчна;

- правiльна раскрыты змест паняццяў i заканамернасцей, геаграфiчных узаемасувязей;

- правiльна выкарыстаны карты i iншыя крынiцы ведаў;

- адказ самастойны, з апорай на засвоеныя раней веды.

Адзнака "4" выстаўляецца, калi матэрыял засвоены ў адпаведнасцi з названымi патрабаваннямi, ён поўны, правiльны, але выкладзены недастаткова сiстэматызавана i паслядоўна, ёсць недакладнасцi, якiя лёгка выпраўляюцца дадатковымi пытаннямi настаўнiка.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi ў засваеннi матэрыялу маюцца прабелы:

- недакладна вызначаны паняццi i заканамернасцi;

- непаслядоўна выкладзены матэрыял;

- дапушчаны памылкi ў выкарыстаннi карт.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi матэрыял не засвоены.

- не раскрыты асноўны змест, не даюцца адказы на дапаможныя пытаннi, дапускаюцца грубыя памылкi ў вызначэннi паняццяў;

- няўменне працаваць з картай.

Ацэнка ўменняў працаваць з картай i iншымi крынiцамi геаграфiчных ведаў.

Адзнака "5" выстаўляецца пры правiльным i поўным адборы крынiц ведаў, рацыянальным iх выкарыстаннi ў адпаведнай паслядоўнасцi;

- лагiчным апiсаннi або характарыстыцы геаграфiчных тэрыторый i аб'ектаў;

- самастойным выкананнi работы i фармуляваннi вывадаў на аснове практычнай дзейнасцi;

- адпаведным афармленнi вынiкаў работы.

Адзнака "4" выстаўляецца пры правiльным i поўным адборы крынiц ведаў;

- дапускаюцца недакладнасцi у выкарыстаннi карт i iншых крынiц ведаў, у афармленнi вынiкаў работы.

Адзнака "3" выстаўляецца, у асноўным, пры правiльным выкарыстаннi крынiц ведаў;

- дапускаюцца недакладнасцi ў выкарыстаннi карт i iншых крынiц ведаў, у фармуляваннi вывадаў i афармленнi вынiкаў.

Адзнака "2" выстаўляецца пры няўменнi адбiраць i выкарыстоўваць асноўныя крынiцы ведаў;

- дапускаюцца значныя памылкi ў выкананнi задання i афармленнi вынiкаў.

Ацэнка ўменняў праводзiць назiраннi ў прыродзе i на вытворчасцi.

Адзнака "5" выстаўляецца, калi правiльна, па плану праведзена назiранне;

- дакладнае адлюстраванее асаблiвасцей аб'екта або з'явы ў апiсаннях, замалёўках, дыяграмах, схемах;

- правiльная фармулёўка вывадаў;

- адпаведнае аформленне назiранняў.

Адзнака "4" выстаўляецца, калi правiльна, па плану праведзена назiранне;

- дапушчаны недакладнасцi ў адлюстраваннi аб'екта або з'явы;

- ёсць нязначныя недакладнасцi ў фармуляваннi вывадаў;

- выяўлены недахопы ў афармленнi назiранняў.

Адзнака "3" выстаўляецца, калi дапушчаны значныя недакладнасцi ў правядзеннi назiранняў па плану;

- не выдзелены ўсе асаблiвасцi аб'ектаў i з'яў;

- няпоўна сфармуляваны вывады;

- маюцца значныя недахопы ў афармленнi назiранняў.

Адзнака "2" выстаўляецца, калi няправiльна выканана заданне, няма вывадаў на аснове назiранняў.

БIЯЛОГIЯ

1. АЦЭНКА ВЕДАЎ ВУЧНЯЎ

Зыходзячы з пастаўленай мэты i ўзроставых магчымасцей вучняў, неабходна ўлiчваць:

правiльнасць i ўсвядомленасць выкладання зместу, паўнату раскрыцця паняццяў, дакладнасць ужывання навуковых тэрмiнаў;

ступень сфармiраванасцi iнтэлектуальных i агульнавучэбных уменняў;

самастойнасць адказу;

граматнае маўленне i лагiчную паслядоўнасць адказу.

Адзнака "5":

поўна раскрыты змест матэрыялу ў аб'ёме праграмы;

дакладна i правiльна дадзены азначэннi i раскрыты змест паняццяў;

правiльна выкарыстаны навуковыя тэрмiны;

для доказу выкарыстаны розныя ўменнi, вывады з назiранняў i доследаў;

адказ самастойны, выкарыстаны раней набытыя веды.

Адзнака "4":

раскрыты асноўны змест матэрыялу;

у асноўным правiльна дадзены азначэннi паняццяў i выкарыстаны навуковыя тэрмiны;

адказ самастойны;

азначэннi паняццяў няпоўныя, дапушчаны нязначныя парушэннi паслядоўнасцi выкладання, невялiкiя недакладнасцi пры выкарыстаннi навуковых тэрмiнаў або ў вывадах i абагульненнях з назiранняў i доследаў.

Адзнака "3":

засвоены асноўны змест вучэбнага матэрыялу, але выкладзены фрагментарна, не заўсёды паслядоўна;

азначэннi паняццяў недастаткова дакладныя;

не выкарыстаны ў якасцi доказу вывады i абагульненнi з назiранняў i доследаў або дапушчаны памылкi пры iх выкладаннi;

дапушчаны памылкi i недакладнасцi ў выкарыстаннi навуковай тэрмiналогii, азначэннi паняццяў.

Адзнака "2":

асноўны змест вучэбнага матэрыялу не раскрыты;

не дадзены адказы на дапаможныя пытаннi настаўнiка;

дапушчаны грубыя памылкi ў азначэннi паняццяў, пры выкарыстаннi тэрмiналогii.

II. АЦЭНКА ПРАКТЫЧНЫХ УМЕННЯЎ ВУЧНЯЎ

1. Ацэнка ўменняў ставiць доследы

Настаўнiк павiнен улiчваць:

правiльнасць вызначэння мэты доследу;

самастойнасць падбору абсталявання i аб'ектаў;

паслядоўнасць у выкананнi работы па закладцы доследу;

лагiчнасць i пiсьменнасць у апiсаннi назiранняў, у фармулёўцы вывадаў з доследу.

Адзнака "5":

правiльна вызначана мэта доследу;

самастойна i паслядоўна праведзены падбор абсталявання i аб'ектаў, а таксама работа па закладцы доследу;

навукова граматна, лагiчна апiсаны назiраннi i сфармуляваны вывады з доследу.

Адзнака "4":

правiльна вызначана мэта доследу;

самастойна праведзена работа па падборы абсталявання, аб'ектаў;

пры закладцы доследу дапускаюцца 1-2 памылкi;

Страницы: | Стр. 1 | Стр. 2 | Стр. 3 |

Архив документов Папярэдні | Наступны