Решение Конституционного Суда Республики Беларусь от 28.08.2007 № П-218/2007 "Аб вырабе бланкаў для цэнтралiзаванага тэсцiравання на беларускай мове"

У Канстытуцыйны Суд Рэспублiкi Беларусь паступiў зварот па пытанню адсутнасцi бланкаў для цэнтралiзаванага тэсцiравання на беларускай мове.

Прааналiзаваўшы нормы Канстытуцыi Рэспублiкi Беларусь, законаў Рэспублiкi Беларусь "Аб мовах у Рэспублiцы Беларусь", "Аб адукацыi", Палажэння аб парадку арганiзацыi i правядзення цэнтралiзаванага тэсцiравання, зацверджанага пастановай Савета Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь ад 6 чэрвеня 2006 г. N 714, Канстытуцыйны Суд устанавiў наступнае.

Парадак арганiзацыi, падрыхтоўкi i правядзення цэнтралiзаванага тэсцiравання, парадак узаемадзеяння i функцыi юрыдычных асоб, правы i абавязкi асоб, якiя ўдзельнiчаюць у цэнтралiзаваным тэсцiраваннi, вызначаны Палажэннем аб парадку арганiзацыi i правядзення цэнтралiзаванага тэсцiравання, зацверджаным пастановай Савета Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь ад 6 чэрвеня 2006 г. N 714 (далей - Палажэнне).

У адпаведнасцi з пунктам 12 Палажэння для ўдзелу ў цэнтралiзаваным тэсцiраваннi абiтурыент падае заяву па форме згодна з дадаткам 6. Замежныя грамадзяне i грамадзяне Рэспублiкi Беларусь, якiя пастаянна пражываюць за мяжой, маюць права накiроўваць заяву па пошце, запоўнiўшы яе па форме згодна з дадаткам 7. Бланкi ўказаных заяў вырабляюцца толькi на рускай мове.

Бланкi для запiсу адказаў абiтурыента на тэставыя заданнi (узор распрацаваны Мiнiстэрствам адукацыi Рэспублiкi Беларусь сумесна з Рэспублiканскiм iнстытутам кантролю ведаў) вырабляюцца таксама на рускай мове. Пры гэтым абiтурыенты, якiя праходзяць цэнтралiзаванае тэсцiраванне на беларускай мове, запаўняюць бланк адказаў: месца рэгiстрацыi (частка А) - на рускай мове; месца адказаў (частка Б) - на беларускай мове (запаўненне гэтай часткi бланка адказаў мае на ўвазе не толькi ўказанне аднаго з варыянтаў адказа, але i выкладанне кapoткix адказаў на заданнi без варыянтаў адказу).

Адзначаючы, што сфармiраваная на падставе Палажэння практыка вырабу бланкаў заяў на ўдзел у цэнтралiзаваным тэсцiраваннi i бланкаў для запiсу адказаў абiтурыента на тэставыя заданнi толькi на рускай мове не ўплывае на вынiкi тэсцiравання абiтурыентаў, якiя карыстаюцца беларускай мовай, лiчым неабходным звярнуць увагу на наступнае.

Дзяржаўнымi мовамi ў Рэспублiцы Беларусь з'яўляюцца беларуская i руская мовы (артыкул 17 Канстытуцыi). У артыкуле 2 Закона "Аб мовах у Рэспублiцы Беларусь" (далей - Закон) указана, што Рэспублiка Беларусь забяспечвае ўсебаковае развiццё i функцыянаванне беларускай i рускай моў ва ўcix сферах грамадскага жыцця. Грамадзянам Рэспублiкi Беларусь гарантуецца права звяртацца ў дзяржаўныя органы, органы мясцовага кiравання i самакiравання, на прадпрыемствы, ва ўстановы, арганiзацыi i грамадскiя аб'яднаннi на беларускай, рускай або iншай прымальнай для бакоў мове (артыкул 3 Закона).

У адпаведнасцi з артыкулам 5 Закона дзяржаўныя органы, органы мясцовага кiравання i самакiравання, прадпрыемствы, установы, арганiзацыi i грамадскiя аб'яднаннi павiнны прымаць i разглядаць дакументы, якiя падаюцца грамадзянамi на беларускай, рускай мовах.

Згодна з часткай першай артыкула 5 Закона "Аб адукацыi" асноўнымi мовамi навучання i выхавання ва ўстановах адукацыi Рэспублiкi Беларусь з'яуляюцца беларуская i руская. Дзяржава гарантуе грамадзянам права выбару мовы навучання i выхавання i стварае адпаведныя ўмовы для рэалiзацыi гэтага права. Пры гэтым навучанню на беларускай мове, выданню лiтаратуры, падручнiкаў i вучэбных дапаможнiкаў на беларускай мове аказваецца дзяржаўная падтрымка.

Прававую пазiцыю аб неабходнасцi дзяржаўнай падтрымкi выкарыстання беларускай мовы ва ўcix сферах грамадскiх адносiн Канстытуцыйны Суд выклаў у рашэннi ад 4 снежня 2003 г. "Аб выкарыстаннi беларускай i рускай моў у сферы абслугоўвання, абарачэння банкаўскiх пластыкавых картак i ў сiстэме дзяржаўнага сацыяльнага страхавання", прапанаваўшы разгледзець пытанне аб унясеннi ў Закон "Аб мовах у Рэспублiцы Беларусь" i iншыя акты заканадаўства змяненняў i дапаўненняў, здольных забяспечыць фактычную роўнасць дзяржаўных моў.

На падставе выкладзенага лiчым, што змест Палажэння i сфармiраваная на яго аснове практыка вырабу бланкаў дакументаў, якiя выкарыстоўваюцца ў працэсе цэнтралiзаванага тэсцiравання, не ў поўнай меры адпавядаюць нормам указаных вышэй заканадаўчых актаў.

У сувязi з выкладзеным Канстытуцыйны Суд прапануе Савету Miнiстраў Рэспублiкi Беларусь разгледзець пытанне аб унясеннi ў Палажэнне аб парадку арганiзацыi i правядзення цэнтралiзаванага тэсцiравання, зацверджанае пастановай Савета Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь ад 6 чэрвеня 2006 г. N 714, змяненняў i дапаўненняў, якiя забяспечаць магчымасць карыстання грамадзянамi ў роўнай меры на ўcix этапах правядзення цэнтралiзаванага тэсцiравання дзяржаўнымi мовамi - як рускай, так i беларускай.

Уносiцца ў парадку часткi восьмай артыкула 22 Кодэкса Рэспублiкi Беларусь аб судаўладкаваннi i статусе суддзяў.

Прынята на пасяджэннi Канстытуцыйнага Суда 28 жнiўня 2007 г.

Старшыня P.A.ВАСIЛЕВIЧ